Tin tức & Bài báo

Liệu pháp proton, một phương pháp xạ trị sử dụng tia proton để tiêu diệt tế bào ung thư, là một trong những bước phát triển mới nhất trong lĩnh vực xạ trị ung thư tại Singapore. Các bác sĩ Edward Yang, Ivan Tham, Lee Kuo Ann, Lee Kim Shang và Anselm Lee sẽ giải thích những tác động của phương pháp này đến dịch vụ chăm sóc ung thư tại hội thảo ” Các phương pháp tiên tiến trong điều trị ung thư”.

Ung thư là một trong những căn bệnh phổ biến nhất trên toàn thế giới, ước tính có khoảng 2,2 triệu ca bệnh và 1,4 triệu ca tử vong do ung thư mỗi năm¹ chỉ riêng ở Đông Nam Á.

Trong nhiều thập kỷ vừa qua, những tiến bộ lớn trong công nghệ và nghiên cứu y khoa đã tạo nên nhiều bước đột phá mới trong điều trị ung thư. Một trong số đó chính là liệu pháp proton: phương pháp xạ trị sử dụng tia proton để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp điều trị này kết hợp cùng các máy gia tốc tuyến tính xạ trị Gamma Knife và TrueBeam, đang dần phủ sóng khắp Singapore sau sự kiện khai trương trung tâm trị liệu pháp proton mới tại Bệnh viện Mount Elizabeth Novena.

Liệu pháp proton là gì?

Bác sĩ Edward Yang, chuyên gia tư vấn cấp cao khoa xạ trị ung thư, chia sẻ: Liệu pháp proton là một phương pháp xạ trị tiên tiến với độ chính xác cao, sử dụng chùm tia proton để tiêu diệt tế bào ung thư.

“Proton là một hạt hạ nguyên tử tìm thấy bên trong hạt nhân của nguyên tử. Hạt nguyên tử này mang điện tích dương, có điện tích tương đương và ngược dấu với electron. “Liệu pháp proton về cơ bản sử dụng chùm tia proton được điều biến để chiếu tia xạ vào mô bệnh, thường dùng để điều trị ung thư.”

So với phương pháp xạ trị truyền thống sử dụng chùm tia X, điểm khác biệt chính của liệu pháp proton là khi chùm tia proton được nhắm vào vùng ung thư, liều lượng tia xâm nhập bề mặt là rất nhỏ và dừng lại mà không di chuyển ra ngoài khối u. Nói cách khác là không có liều thoát ra nên các cơ quan và mô khỏe mạnh xung quanh cũng không bị phơi nhiễm phóng xạ.

Cải thiện độ chính xác điều trị cho bệnh nhân

Tia proton giảm nhanh hơn so với tia photon trong xạ trị truyền thống. Chúng cũng tích tụ nhiều năng lượng hơn khi chậm lại và đạt đến đỉnh điểm, được gọi là Đỉnh Bragg.

Do tính chất phân tử đặc thù, liệu pháp proton có thể chiếu một tia xạ liều cực cao đến một vị trí cục bộ, điểm này mang lại rất nhiều lợi ích:

• Mô khỏe mạnh ít phơi nhiễm bức xạ
• Giảm nguy cơ ung thư thứ cấp
• Tăng liều an toàn liên quan đến tỷ lệ sống sót cao hơn
• Giảm nguy cơ mắc bệnh ác tính do tia xạ ở bệnh nhân trẻ tuổi
• Nguy cơ tác dụng phụ và độc tính thấp hơn đáng kể

Trong trường hợp u não, tăng độ chính xác khi xạ bằng liệu pháp proton có thể làm giảm khả năng mất IQ và, ở bệnh nhân nhi, giảm rối loạn tăng trưởng. Liêu pháp này cũng đạt hiệu quả khi điều trị ung thư gan vì chức năng gan thường dễ bị ảnh hưởng phụ thuộc vào liều lượng của liệu pháp xạ trị thông thường.

Nhìn chung, liệu pháp proton có khả năng mang lại kết quả tốt hơn và thời gian sống lâu hơn cho bệnh nhân.

Hiệu quả trong điều trị ung thư

Liệu pháp proton rất hữu ích trong việc điều trị nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư não, thực quản, đường tiêu hóa, đầu và cổ, gan, ung thư hạch, tuyến tiền liệt, mô mềm và cột sống.

Liệu pháp proton cũng mang lại lợi ích cho cả bệnh nhân trưởng thành và bệnh nhân nhi.

Tuy nhiên, bác sĩ Yang nhấn mạnh rằng không phải ai cũng có thể hưởng lợi từ liệu pháp proton; bệnh nhân phải được sàng lọc cẩn thận và cần thông qua phê duyệt từ hội đồng ung thư đa ngành. Chi phí điều trị cũng khá đắt đỏ do chi phí lắp đặt thiết bị và bảo trì cơ sở cao.

Bác sĩ Ivan Tham, chuyên gia tư vấn cấp cao khoa xạ trị ung thư cho rằng liệu pháp proton có thể không đủ mạnh và phức tạp hơn so với xạ trị truyền thống.

Ông giải thích rằng: “Đỉnh Bragg rất nhạy cảm và vì vậy, bất kỳ thay đổi nào trong cơ thể bệnh nhân đều có thể ảnh hưởng đến sự chính xác điều trị”. “Điều này tạo ra sự khác biệt giữa cứu chữa và độc tính.

“Do đó, hệ thống của chúng tôi sẽ có nhiều quy trình kiểm tra, khảo sát chất lượng để chắc chắn rằng bệnh nhân của chúng tôi sẽ được điều trị hiệu quả và an toàn nhất có thể.”

Bác sĩ Lee Kuo Ann, chuyên gia tư vấn cấp cao khoa xạ trị ung thư bổ sung rằng chuyên viên xạ trị cần phải cẩn thận hơn khi thực hiện liệu pháp proton để đảm bảo rằng tia chiếu không quá thiếu và quá thừa. Ông cũng nhấn mạnh rằng hiện tại chúng ta chỉ có lưu trữ dữ liệu cải tiến, nên cần có nhiều thử nghiệm ngẫu nhiên hơn để thuyết phục các bác sĩ và bệnh nhân về lợi ích của liệu pháp proton.

Liệu pháp proton và bệnh nhân nhi

Một lĩnh vực mà bác sĩ Lee Kim Shang, chuyên gia tư vấn cấp cao khoa xạ trị ung thư và bác sĩ Anselm Lee, chuyên gia tư vấn cấp cao khoa Huyết học và Ung thư Nhi chia sẻ thêm về tác động của liệu pháp proton đối với các bệnh nhân nhi.

Trả em là đối tượng cần đặc biệt chú ý khi xạ trị vì cấu trúc cơ thể của trẻ nhỏ hơn nên dẫn đến khả năng phơi nhiễm bức xạ cao hơn.

Ngoài ra, trẻ em phải chịu ảnh hưởng lâu dài của tác dụng phụ nặng nề hơn vì trẻ còn trong giai đoạn phát triển và khôn lớn về sau. Những vấn đề nay gồm có suy giảm khả năng sinh sản, tăng trưởng hoặc phát triển bất thường, ung thư thứ phát và rối loạn chức năng nội tiết.

Bác sĩ Lee Kim Shang chỉ ra rằng liệu pháp proton có thể giảm thiểu đi tác dụng phụ vì các chùm tia proton có thể đi vào cơ thể với liều lượng thấp hơn so với xạ trị truyền thống. Mô khỏe mạnh bên ngoài khối u cũng ít bị phơi nhiễm hoặc hoàn toàn không bị ảnh hưởng, dẫn đến việc tiếp xúc bức xạ ít hơn, và các tác dụng phụ lâu dài sẽ không nhiều hoặc ít nghiêm trọng hơn.

Hiện nay kế hoạch khai trương trung tâm trị liệu proton và các dịch vụ lâm sàng liên quan đến proton dự định sẽ tiến hành vào đầu năm 2023, chúng tôi giờ đây có thể sử dụng liệu pháp proton như một phương pháp xạ trị tiên tiến để tất cả bệnh nhân, từ người lớn đến trẻ nhỏ, đều có thể hưởng lợi trong quá trình điều trị bệnh, kết hợp cùng dịch vụ chăm sóc đa ngành trong điều trị nội khoa và phẫu thuật ung thư.

¹ Tổ chức Y tế Thế giới Đông Nam Á, https://www.who.int/southeastasia/news/detail/04-02-2022-urgently-address-gaps-in-cancer-care-who