Tin tức & Bài báo

Liệu pháp tế bào T thụ thể kháng nguyên dạng khảm (CAR) đang tạo ra những bước đột phá mang tính cách mạng trong lĩnh vực huyết học bằng cách kích thích các tế bào miễn dịch để điều trị ung thư.

Trong nhiều thập kỷ, phương pháp điều trị ung thư chủ yếu là phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Mặc dù các phương pháp điều trị này vẫn là trụ cột chính trong lĩnh vực chăm sóc điều trị ung thư, thì giờ đây với sự xuất hiện của các liệu pháp nhắm mục tiêu, liệu pháp miễn dịch và liệu pháp tế bào – đáng chú ý nhất là liệu pháp tế bào CAR T đang thay đổi mô hình điều trị các khối u huyết học ác tính.

Liệu pháp tế bào CAR T được ca ngợi là bước tiến mới trong điều trị ung thư. Trong những năm gần đây, liệu pháp này đã cho thấy những kết quả đầy hứa hẹn từ nhiều nghiên cứu, bao gồm sự cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót trong điều trị các bệnh ung thư máu có độ ác tính cao như bệnh bạch cầu cấp dòng lympho tế bào B và Ung thư hạch tế bào B lớn lan tỏa.

Vậy Liệu pháp tế bào CAR T là gì và đã thay đổi cục diện chăm sóc điều trị ung thư như thế nào?

Liệu pháp tế bào CAR T là gì?

Liệu pháp tế bào CAR T là một loại liệu pháp miễn dịch khai thác hệ thống miễn dịch của cơ thể để nhắm mục tiêu đến các tế bào ung thư.

Toàn bộ quá trình điều trị mất khoảng 3-4 tháng tùy thuộc vào tình trạng từng bệnh nhân. Quy trình bắt đầu với bước gọi là chiết tách bạch cầu, trong đó tế bào T (một loại tế bào bạch cầu) sẽ được lấy từ máu của bệnh nhân.

Các tế bào T sau khi thu thập sẽ được vận chuyển dưới sự kiểm soát chặt chẽ đến cơ sở sản xuất tế bào CAR T để được biến đổi gen thành tế bào CAR T, đây là tế bào có khả năng xác định và tiêu diệt các tế bào ung thư cụ thể như ung thư máu tế bào B và u Lympho tế bào B.

Những tế bào CAR T này sau đó được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm vài ngày trước khi chuyển về bệnh viện và truyền lại vào cơ thể bệnh nhân. Khi quay trở lại cơ thể bệnh nhân, các tế bào T đã biến đổi sẽ phát hiện các tế bào ung thư và tiêu diệt chúng bằng cách kích thích phản ứng miễn dịch của chính cơ thể người bệnh.

Sau khi hoàn thành quy trình, bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện để phát hiện kịp thời tác dụng phụ tiềm ẩn và tỷ lệ đáp ứng điều trị.

Liệu pháp này có an toàn không?

Giống như các phương pháp điều trị khác, Liệu pháp tế bào CAR T không hoàn toàn là không có rủi ro. Nhìn chung, tác dụng phụ của Liệu pháp tế bào CAR T bao gồm:

• Sốt cao và ớn lạnh
• Khó thở
• Buồn nôn, nôn mửa và/hoặc tiêu chảy
• Chóng mặt và choáng váng
• Nhức đầu
• Nhịp tim nhanh
• Mệt mỏi
• Đau cơ và/hoặc đau khớp
• Hội chứng giải phóng Cytokine (CRS): là một phản ứng viêm quá mức khi tế bào CAR T đang tiến hành tiêu diệt các tế bào ung thư.
• Hội chứng nhiễm độc thần kinh liên quan đến tế bào hiệu ứng miễn dịch (ICANS): hội chứng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương

May mắn thay, những tác dụng phụ này có khả năng điều trị cao và được xử lý bởi đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm.

Liệu pháp tế bào CAR T đang thay đổi cục diện điều trị như thế nào?

Các nghiên cứu gần đây về liệu pháp tế bào CAR T đã cho thấy kết quả nổi bật trong lĩnh vực điều trị ung thư máu.

Trong một nghiên cứu, tỷ lệ thành công trong việc thuyên giảm bệnh khi điều trị bằng liệu pháp tế bào CAR T là 60-80% đối với u lympho¹, và 70-80% đối với bệnh bạch cầu. Nhiều bệnh nhân có khối u máu tái phát trước đó cũng đạt được kết quả điều trị tích cực và không còn dấu hiệu ung thư sau khi được điều trị.

Điều này có nghĩa là bệnh nhân ung thư máu nay đã có thêm một lựa chọn điều trị tiềm năng trong trường hợp bệnh của họ không đáp ứng với phương pháp điều trị tiêu chuẩn gồm những đối tượng sau:

• Trẻ em và thanh niên từ 2-25 tuổi mắc bệnh bạch cầu cấp dòng lympho tế bào B không đáp ứng điều trị và tái phát bệnh sau đó/ hoặc sau khi ghép tạng.
• Người trưởng thành mắc bệnh U lympho tế bào B lớn lan tỏa (DLBCL) tái phát hoặc không đáp ứng điều trị và không được hưởng lợi từ ít nhất hai loại điều trị tiêu chuẩn.
• Người trưởng thành mắc bệnh U lympho thể nang (FL) tái phát hoặc không đáp ứng điều trị và không được hưởng lợi từ ít nhất hai loại điều trị tiêu chuẩn.

Nhìn về tương lai

Vì liệu pháp tế bào CAR T là một lĩnh vực tương đối mới nên vẫn còn nhiều thách thức cần xem xét, bao gồm việc lựa chọn những bệnh nhân có thể hưởng lợi khi điều trị, các mối quan tâm về hậu cần y tế và tỷ lệ rủi ro-lợi ích của việc điều trị cho từng bệnh nhân.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng liệu pháp tế bào CAR T đã mang lại tia hy vọng sống sót cho những bệnh nhân tái phát bệnh hoặc không đáp ứng với phương pháp điều trị tiêu chuẩn. Liệu pháp tế bào CAR T có thể áp dụng điều trị cho nhiều loại bệnh u lympho tế bào B và cũng có thể áp dụng điều trị sớm hơn để gia tăng cơ hội sống sót cao nhất cho bệnh nhân.

Trong những năm tới khi các nhà nghiên cứu tiếp tục phát triển và cải tiến công nghệ, chúng ta sẽ sớm có thêm nhiều đột phá mang tính cách mạng hơn trong lĩnh vực điều trị bằng liệu pháp tế bào.