Tin tức & Bài báo

Bệnh bạch cầu là bệnh ung thư tế bào máu và được phân thành hai loại chính: Bệnh bạch cầu cấp tính và các loại bệnh bạch cầu khác. Trong số HealthNews này, chúng tôi phân tích các loại bệnh bạch cầu và những tiến bộ trong điều trị đang cải thiện triển vọng sống sót cho bệnh nhân mắc bệnh như thế nào.

Bệnh bạch cầu là một loại ung thư máu xuất hiện khi tủy xương - còn được gọi là 'nhà máy sản xuất' tế bào máu trong cơ thể - sản sinh ra các tế bào máu bất thường lấn át các tế bào khỏe mạnh và cuối cùng đi vào máu. Đây là bệnh ung thư phổ biến thứ 12 và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư phổ biến thứ 10 ở Singapore¹.

Có nhiều loại bệnh bạch cầu và mỗi loại có những đặc điểm riêng biệt, tiên lượng và phương thức điều trị khác nhau. Nhìn chung, bệnh bạch cầu có thể phân thành hai loại chính: Bệnh bạch cầu cấp tính và các loại bệnh bạch cầu khác.

Bệnh bạch cầu cấp tínhcó tính chất phát triển nhanh và có độ ác tính cao. Bệnh có tốc độ tiến triển nhanh hơn các loại bệnh bạch cầu khác. Các tế bào ung thư máu thường bắt nguồn từ các tế bào máu chưa trưởng thành. Bệnh bạch cầu cấp tính có thể được phân thành hai loại chính, dựa trên loại tế bào bạch cầu bị ảnh hưởng:

• Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML), liên quan đến việc sản xuất quá mức các nguyên bào tủy chưa trưởng thành bất thường.
• Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho (ALL), liên quan đến việc sản xuất quá mức các nguyên bào lympho chưa trưởng thành bất thường.

Các loại bệnh bạch cầu khác

• Bạch cầu dòng tủy mạn tính (CML), các tế bào dòng tủy chưa trưởng thành (tế bào chịu trách nhiệm sản xuất hồng cầu, tiểu cầu và một số tế bào bạch cầu) bị biến đổi gen tạo thành đột biến gen gọi là BCR-ABL, biến các tế bào này thành tế bào CML phát triển và phân chia không kiểm soát.
• Bạch cầu dòng lympho mạn tính (CLL), cơ thể sản sinh ra nhiều tế bào B (một loại tế bào bạch cầu chống viêm nhiễm) bất thường cao và lấn át các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể.
• Các bệnh bạch cầu khác bao gồm bạch cầu dòng lympho T trưởng thành (liên quan đến virus lympho T ở người), bạch cầu tế bào NK/T (bắt nguồn từ tế bào NK/T của hệ thống miễn dịch), bạch cầu tế bào lông (một loại ung thư tế bào B), bạch cầu tế bào tiền T, bạch cầu dòng tương bào (có nguồn gốc từ tế bào plasma) và bạch cầu dòng tế bào lympho có hạt lớn.

Triệu chứng của ung thư máu

Các triệu chứng bệnh bạch cầu xuất hiện khác nhau tùy theo từng loại bệnh. Nhìn chung, các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh bạch cầu bao gồm:

• Mệt mỏi
• Sốt
• Khó thở
• Da nhợt nhạt
• Lả người
• Chán ăn và sụt cân
• Đổ mồ hôi ban đêm hoặc đổ mồ hôi quá nhiều
• Chảy máu nướu răng hoặc chảy máu cam
• Dễ bị bầm tím
• Nổi đốm đỏ hoặc tím trên da
• Đau xương hoặc khớp
• Bị viêm nhiễm nặng hoặc thường xuyên

Trong trường hợp bệnh bạch cầu cấp tính, tốc độ sản xuất các tế bào ung thư bạch cầu trong tủy xương diễn ra quá nhanh sẽ sớm làm suy giảm quá trình sản xuất các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu bình thường. Tình trạng này gây ra các triệu chứng liên quan đến thiếu máu và số lượng tiểu cầu thấp, chẳng hạn như mệt mỏi, dễ bị bầm tím và/hoặc chảy máu, sốt và viêm nhiễm.

Kiểm soát bệnh ung thư máu

Trong thập kỷ qua, những thành tựu nghiên cứu và công nghệ điều trị ung thư mới đã tạo ra bước tiến mới trong lĩnh vực điều trị ung thư máu, bao gồm cả bệnh bạch cầu. Ngày nay, bệnh bạch cầu có thể kiểm soát bằng nhiều phương pháp điều trị, tùy thuộc vào phân loại phụ của bệnh.

Điều trị bạch cầu cấp

Nhìn chung, điều trị bệnh bạch cầu cấp thường nhắm vào các tế bào ung thư bạch cầu để các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu bình thường phục hồi. Do bệnh có độ ác tính cao, nên quá trình kiểm soát bệnh cần phải điều trị tích cực và càng sớm càng tốt hơn so với các phân nhóm bệnh bạch cầu khác.

Bệnh bạch cầu cấp tính thường được điều trị bằng hóa trị cảm ứng-thuyên giảm liều cao nhắm vào các tế bào ung thư bạch cầu trong tủy xương, sau đó là duy trì đáp ứng bằng hóa trị sau khi bệnh thuyên giảm.

Chỉ điều trị bằng hóa trị có thể không đủ để loại bỏ hoàn toàn các tế bào ung thư bạch cầu. Trong những trường hợp như vậy, phương án ghép tế bào gốc (SCT) — còn được gọi là ghép tủy xương sẽ được cân nhắc tiếp theo.

Tế bào gốc là một thủ thuật chuyên môn cao bao gồm việc thay thế các tế bào tủy xương bất thường của bệnh nhân bằng tế bào gốc bình thường. Có hai loại tế bào gốc:

• Tế bào gốc tự thân,tế bào gốc lấy từ cùng một bệnh nhân và tái sử dụng để thay thế các tế bào gốc bị phá hủy do hóa trị hoặc xạ trị. Loại tế bào gốc này thường không dùng cho các bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu cấp.
• Tế bào gốc đồng loại, tế bào gốc lấy từ người hiến tặng phù hợp. Loại tế bào gốc này dùng cho những bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu cấp tính nguy cơ cao.

Vì phương pháp ghép tế bào gốc liên quan đến chế độ điều trị chuyên sâu đi kèm các rủi ro và tác dụng phụ, bệnh nhân sẽ được đánh giá tình trạng dựa trên độ tuổi, sức khỏe tổng quát và tình trạng sức khỏe của người hiến tặng phù hợp để xác định khả năng đủ điều kiện nhận ghép tế bào gốc.

Mặc dù bệnh bạch cầu cấp tính là một căn bệnh khó kiểm soát do tốc độ tiến triển nhanh chóng, nhưng những tiến bộ điều trị mới nhất gần đây đang mở ra nhiều phương án mới có thể cải thiện kết quả điều trị trong quá trình kiểm soát bệnh.

Một trong những thành tựu điều trị mới nhất trong điều trị ung thư máu là Liệu pháp tế bào CAR-T, đây là một liệu pháp miễn dịch kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhắm mục tiêu vào các tế bào ung thư. Quy trình bao gồm việc biến đổi gen tế bào T của bệnh nhân trong môi trường phòng thí nghiệm để tạo ra tế bào CAR T; sau khi truyền lại vào cơ thể bệnh nhân, các tế bào biến đổi này có khả năng nhận biết mục tiêu cụ thể trên tế bào ung thư và tiêu diệt chúng.

Liệu pháp tế bào CAR-T đã mang lại nhiều kết quả đầy hứa hẹn trong việc điều trị bệnh bạch cầu tái phát hoặc không đáp ứng điều trị với tỷ lệ thành công là 70-80% khả năng thuyên giảm bệnh². Phương pháp điều trị hiện đã được phê duyệt để áp dụng cho trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi 2-25, mắc bệnh bạch cầu cấp dòng lympho tế bào B (ALL) không đáp ứng điều trị và tái phát bệnh về sau/hoặc sau khi ghép.

Điều trị các loại bệnh bạch cầu khác

Trước đây, hóa trị là phương pháp điều trị chính dành cho bệnh bạch cầu mạn tính và các dạng bệnh bạch cầu khác. Tuy nhiên, nhờ có những tiến bộ y học trong thời gian gần đây thì mô hình điều trị bệnh bạch cầu mạn tính và các bệnh khác đã chuyển từ hóa trị sang liệu pháp nhắm mục tiêu.

Liệu pháp nhắm mục tiêu là phương pháp sử dụng thuốc nhắm mục tiêu vào các gen và protein của tế bào ung thư có khả năng phát triển, phân chia và lây lan ung thư trong cơ thể. So với hóa trị, liệu pháp đích sẽ nhắm vào mục tiêu ung thư cụ thể và ít tác động đến các tế bào khỏe mạnh xung quanh. Điều này có nghĩa là thời gian hồi phục của bệnh nhân ngắn hơn và có thể tiếp tục cuộc sống bình thường mà không phải lo lắng về tác dụng phụ hoặc biến chứng do hóa trị gây ra.

Nhiều đột phá mang tính cách mạng hơn trong tương lai

Ngày nay, bệnh nhân ung thư máu có thể điều trị thành công nhờ các phát triển đột phá về y tế và công nghệ trong lĩnh vực huyết học trong thập kỷ qua.

Ví dụ, sự ra đời của liệu pháp tế bào CAR T đã gia tăng tỷ lệ sống sót đáng kể và có tiềm năng vươn xa hơn trong lĩnh vực điều trị ung thư máu cũng như các dạng bệnh ung thư máu khác. Trong tương lai gần, chúng tôi hy vọng sẽ có thêm nhiều đột phá mang tính cách mạng đem lại hy vọng sống cho những bệnh nhân ung thư máu.