သားအိမ်ကင်ဆာ
Endometrial Cancer ခေါ် သားအိမ်ကင်ဆာဟာ သားအိမ်ကနေ ဖြစ်တဲ့ကင်ဆာတစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ သားအိမ်က သစ်တော်သီးပုံရှိပြီး အတွင်းမှာ နေရာလွတ်ရှိပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်တဲ့အခါ သန္ဓေသားကြီးထွားတဲ့ တင်ပဆုံတွင်းက အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပါတယ်။ သားအိမ်ကင်ဆာကတော့ သားအိမ်အတွင်းနံရံမှာ ရှိတဲ့ ဆဲလ်အလွှာတွေကနေ ကင်ဆာဖြစ်လာတာပါ။
သားအိမ်ကင်ဆာက အမျိုးသမီးများ သွေးဆုံးပြီး အသက် ၅၀ ကျော် ၆၀ ကျော်တွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ကင်ဆာဖြစ်ပါတယ်။
ကင်ဆာဆဲလ်တွေကြီးထွားလာဖို့ကို သားဥအိမ်ကနေထုတ်တဲ့ အီစတိုဂျင် ဟော်မုန်းက လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။ အီစတိုဂျင်ဟော်မုန်းကို အဆီဆဲလ်များကလည်း ထုတ်ပေးပါသေးတယ်။ အမျိုးသမီးတဦးသားအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို အီစတိုဂျင်နဲ့ ထိတွေ့မှုများပြီး လှုံ့ဆော်မှုအချိန်ကြာခြင်းက မြင့်တက်စေပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေတွေကတော့
- အဝလွန်ခြင်း
- ကလေးမရှိခြင်း (သို့) ကလေးနည်းခြင်း
- ရာသီလာတဲ့နှစ်ကာလများခြင်း (အပျိုဖော်ဝင်ချိန်စောခြင်း (သို့) သွေးဆုံးချိန်နောက်ကျခြင်း)
- မမျိုးဥကြွေပုံ မမှန်ခြင်း (ဥပမာ - မမျိုးဥအိမ်ရေအိတ်ရောဂါ)
- ဆီးချိုရောဂါ
- အီစတိုဂျင်ဖြင့် ဟော်မုန်းအစားထိုးကုသမှု
ရင်သားကင်ဆာအတွက် သောက်ရသော တချို့သော ဟော်မုန်းဆေးများက သားအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေပါတယ်။
တချို့သော မျိုးရိုးလိုက်တဲ့အခြေအနေများကလည်း သားအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေပါတယ်။ အဲဒီအခြေအနေတွေထဲကတစ်ခုဖြစ်တဲ့ မျိုးရိုးလိုက်တတ်သော အသားပိုမဖြစ်တဲ့ အူမကြီးကင်ဆာ (Lynch Syndrome)ကတော့ မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး မျိုးရိုးလိုက်တတ်ပါတယ်။ လူတစ်ယောက်မှာ ဒီရောဂါရှိတယ်ဆိုရင် သားအိမ်ကင်ဆာအပါအဝင် အခြားသောကင်ဆာများ ဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေနိုင်ပါတယ်။
သွေးဆုံးပြီးမှ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ သွေးပြန်ပေါ်တတ်တဲ့လက္ခဏာကြောင့် သားအိမ်ကင်ဆာကို စဖြစ်ခါစအဆင့်မှာ တွေ့တတ်ပါတယ်။
အခြားသော သားအိမ်ကင်ဆာ ရောဂါလက္ခဏာများကတော့
- ရာသီတခုနှင့်တခုကြား သွေးဆင်းခြင်း
- မိန်းမကိုယ်မှ ပုံမှန်မဟုတ်သောအရည်များ ဆင်းခြင်း (အရည်၊ သွေးစွန်း (သို့) အညိုရောင်အရည်ဆင်းခြင်း၊ အနံ့နံခြင်း)
- တင်ပဆုံတဝိုက်နာကျင်ခြင်း
- တင်ပဆုံတွင်အကျိတ်စမ်းမိခြင်း
- ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းခြင်း
- လိင်ဆက်ဆံချိန်တွင် နာကျင်ခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံပြီးချိန်တွင် သွေးဆင်းခြင်း
ဆရာဝန်မှ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း - ဆရာဝန်မှ ရောဂါလက္ခဏာများ မေးမြန်းခြင်း၊ ဖြစ်နိုင်ခြေများစေသောအချက်များကို မေးမြန်းခြင်း၊ မိသားစုကျန်းမာရေးရာဇဝင်နှင့် စနစ်တကျ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများကို ပြုလုပ်ပါတယ်။
တီဗွီဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း ( အာထရာဆောင်း ) - တီဗွီဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းက ကြိမ်နှုန်းမြင့်အသံလှိုင်းကို အသုံးပြုပြီး အမျိုးသမီးအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများကို ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေးခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ တုတ်ချောင်းကဲ့သို့သော အသံလှိုင်းလွှင့်တဲ့ကိရိယာကို မိန်းမကိုယ်ထဲကနေတစ်ဆင့် ပုံရိပ်ဖော် စစ်ဆေးပါတယ်။ သားအိမ်မှာ အကျိတ်ရှိမရှိ၊ သားအိမ်နံရံအထူစတာတွေကို ဆရာဝန်က ကြည့်ရှုစစ်ဆေးပါတယ်။
သားအိမ်မှန်ပြောင်းကြည့်ခြင်း ( Hysteroscopy ) - မိန်းမကိုယ်ကနေတစ်ဆင့် သားအိမ်ခေါင်းကို ဖြတ်ကာ သားအိမ်ထဲကို သေးငယ်တဲ့ပြွန်လေးထည့်ပြီးတော့ ကြည့်ရှုစစ်ဆေးတာဖြစ်ပါတယ်။ မိန်းမကိုယ်လမ်းကြောင်း၊ သားအိမ်ခေါင်းတွေကို စစ်ဆေးနိုင်သလို၊ သားအိမ်အတွင်းပိုင်းနဲ့ နံရံများကိုပါ ကြည့်ရှုစစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။
သားအိမ်နံရံအသားစစစ်ဆေးခြင်း - သားအိမ်နံရံမှ တစ်သျှူးများကို ယူပြီး စစ်ဆေးပါတယ်။ သားအိမ်ခေါင်းကို အနည်းငယ်ချဲ့ပြီး သားအိမ်ခြစ်ပြီး အသားစရယူပါတယ်။ အသားစကို ဓာတ်ခွဲခန်းကို ပို့ပြီး စစ်ဆေးရပါတယ်။ ဒီလိုစစ်ဆေးမှုက ဆေးရုံတက်စရာမလိုအပ်ပါဘူး။
အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်းက ကင်ဆာ ဘယ်လောက် ပြန့်နေသလဲဆိုတာကို ဖော်ပြတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သားအိမ်ကင်ဆာလို့ သေချာပြီဆိုရင် ကင်ဆာရဲ့ အတိမ်အနက်ကို သိရဖို့ သွေးစစ်ဆေးတာ၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်တာ စတာတွေကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရပါတယ်။ ဓာတ်မှန်ရိုက်တာတွေမှာ CT scan (သို့) PET scan စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။
သားအိမ်ကင်ဆာအဆင့်တွေ့ကတော့
- အဆင့် ၁ - ကင်ဆာက သားအိမ်အတွင်းမှာပဲ ရှိသေးတယ်။
- အဆင့် ၂ - ကင်ဆာက သားအိမ်ကနေ သားအိမ်ခေါင်းကို ရောက်နေပြီ။
- အဆင့် ၃ - ကင်ဆာက သားအိမ်အပြင်ကိုရောက်နေပြီ ဒါပေမယ့် အစာဟောင်းအိမ်နဲ့ ဆီးအိမ်ကို မရောက်သေးဘူး။ အနားမှာရှိတဲ့ ပြန်ရည်ကျိတ်တွေကိုတော့ ရောက်နေပြီ။
- အဆင့် ၄ - ကင်ဆာက တင်ပဆုံပြင်ပကိုရောက်နေပြီ။ အူမကြီး၊ ဆီးအိမ် (သို့) အခြားအင်္ဂါများဖြစ်တဲ့အသည်း၊ အဆုတ်၊ အရိုးတွေနဲ့ ပြန်ရည်ကျိတ်များကို ရောက်နေပြီ။
ရောဂါတွေ့တဲ့အချိန်မှာ အဆင့်နည်းလေ ပျောက်ကင်းအောင်ကုသနိုင်ခြေများပြီး ရေရှည်အသက်ရှင်ဖို့ များလေပါပဲ။
သားအိမ်ကင်ဆာကို ခွဲစိတ်ခြင်း၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့်ကုသခြင်း၊ ကင်ဆာဆေးသွင်းခြင်း၊ ဟော်မုန်းကုသခြင်း၊ ပစ်မှတ်ထားကုထုံးနှင့် Immunotherapy တို့နဲ့ ကုသနိုင်ပါတယ်။ ကင်ဆာအမျိုးအစားနဲ့ အဆင့်တွေပေါ်မူတည်ပြီး ကုသမှုတွေကို တစ်ခုထက်ပိုပြီး ပြုလုပ်ရနိုင်ပါတယ်။
ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
သားအိမ်ကင်ဆာစဖြစ်ခါအဆင့်အတွက် ခွဲစိတ်ကုသပါတယ်။ ခွဲစိတ်ကုသခြင်း အတိုင်းအတာကတော့ အဆင့်ပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။
ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသခြင်း
စွမ်းအားမြင့် X-rays ရောင်ခြည်ကို အသုံးပြုပြီး ကင်ဆာဆဲလ်တွေကို ချေဖျက် ကုသပါတယ်။
ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်း
ကင်ဆာဆေးများကို သောက်ဆေး (သို့) သွေးကြောထဲကို သွင်းဆေးအနေနဲ့ ကင်ဆာကို ကုသပါသည်။ သွေးကြောမှ တစ်ဆင့် ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားခြင်း ကွဲပွားခြင်းတွေကို တားဆီးပေးပါတယ်။ သားအိမ်ကင်ဆာကုသရာမှာ ကင်ဆာကို တခြားအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေကို မပြန့်သေးခင်မှာ ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်းကို ခွဲစိတ်မှုမတိုင်ခင် (သို့) ခွဲစိတ်ပြီးမှ ပြုလုပ်ရပါတယ်။ အခြားအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေကို ပြန့်နေတဲ့ကင်ဆာတွေကို ကုသရာမှာလည်း အသုံးပြုပါတယ်။
ဟော်မုန်းကုသခြင်း
ဟော်မုန်းကုသခြင်းက အီစရိုဂျင်ဟော်မုန်းကို တားဆီးတဲ့ ကင်ဆာကုသမှုဖြစ်ပါတယ်။ အီစရိုဂျင်က သားအိမ်ကင်ဆာဆဲလ်များ ကြီးထွားမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။ အီစရိုဂျင်ရဲ့ သက်ရောက်မှုကို ဖယ်ရှားခြင်း (သို့) တားဆီးခြင်းဖြင့် ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားမှုကို ရပ်တန့်စေပါတယ်။
ပစ်မှတ်ထားကုထုံး
ကင်ဆာဆဲလ်အပါအဝင် ဆဲလ်တိုင်းက ရှင်သန်ကြီးထွားဖို့ သွေးကြောတွေ လိုအပ်ပါတယ်။ သွေးကြောအသစ်ဖြစ်စေတဲ့ Protein ကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ကုသမှုလုပ်ခြင်းက ကင်ဆာဆဲလ်များ မကြီးထွားစေတော့ဘဲ သေဆုံးစေပါတယ်။ ပစ်မှတ်ထားကုထုံးကို ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်းနဲ့ တွဲဖက်ပြီး လုပ်ဆောင်လေ့ရှိပါတယ်။
Immunotherapy ( မိမိခုခံအားစနစ်သုံးကုထုံး)
Immunotherapy ဆိုတာက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များကို သိရှိရှာဖွေပြီး ဖျက်ဆီးစေဖို့အတွက် ကုသမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ Immunotherapy ကိုတော့ သားအိမ်ကင်ဆာလူနာတချို့မှာ ကုသမှုအဖြစ် အသုံးပြုပါတယ်။
သားအိမ်ကင်ဆာအတွက် ရောဂါကြိုတင်ရှာဖွေစစ်ဆေးမှုမရှိပါဘူး။ ဒါကြောင့် ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သိထားပြီး သံသယဖြစ်ဖွယ်ရောဂါလက္ခဏာ ခံစားရတာနဲ့ ဆရာဝန်နဲ့ ပြသခြင်းက သားအိမ်ကင်ဆာကို စဖြစ်ခါစအဆင့်မှာတင် တွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။
သားအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို လျော့ချဖို့အတွက် လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့အချက်တွေကတော့
- လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်လုပ်ခြင်း
- ကျန်းမာတဲ့ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားခြင်း
- ဟော်မုန်းအစားထိုးကုသမှုနည်းလမ်းများကို ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ခြင်း
- မျိုးရိုးထဲမှာ ကင်ဆာဖြစ်ဖူးသူရှိခဲ့ရင် ဆရာဝန်နဲ့ သေချာစနစ်တကျ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း
CanHOPE က စင်ကာပူနိုင်ငံ Parkway Cancer Centre မှ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့ အကျိုးအမြတ်မယူဘဲ ကင်ဆာဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးခြင်းနဲ့ အကူအညီများကို ဆောင်ရွက်ပေးနေပါတယ်။ CanHOPE မှာ ကင်ဆာကုသမှုများနဲ့ ကင်ဆာရောဂါများစွာအကြောင်းနဲ့ ပက်သက်သော ပြည့်စုံတဲ့သတင်းအချက်အလက်များရှိတဲ့ အတွေ့အကြုံ ဗဟုသုတပြည့်တဲ့ စောင့်ရှောက်မှုပေးနိုင်တဲ့ အဖွဲ့တွေ ရှိပါတယ်။
CanHOPE အနေနဲ့
- ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်ခြင်း၊ လက္ခဏာများ၊ ဖြစ်နိုင်ခြေများ၊ ကြိုတင်စစ်ဆေးနိုင်တဲ့စစ်ဆေးမှုများ၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ လက်ရှိကုသမှုများနဲ့ လေ့လာမှုများ ပါဝင်တဲ့ ခေတ်ပေါ် ကင်ဆာသတင်းအချက်အလက်များ ပေးနိုင်ပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများအဖြစ် ရောဂါကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်း၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ ကုသမှုစင်တာများနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့အထူးကုဆရာဝန်များဆီကို လမ်းညွှန်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာနှင့် ပက်သက်ပြီး ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးခြင်း၊ ကင်ဆာကုသမှုဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို ရင်ဆိုင်ဖို့ အကြံဉာဏ်များပေးခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါကို ရင်ဆိုင်ဖို့၊ အစားအသောက်နဲ့ အာဟာရဆိုင်ရာများကို ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါခံစားနေရသူများနှင့် မိသားစုဝင်များ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများကို စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေး လူမှုရေးဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့များပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါလူနာများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများ ကင်ဆာရောဂါအကြောင်းကို ပိုမိုသိရှိပြီး သတိထားနိုင်ဖို့ အစုအဖွဲ့လိုက်လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ အသိပညာများဖြန့်ဝေခြင်း၊ အထောက်အပံ့အကူအညီများ လုပ်ဆောင်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
- ပြန်လည်ကျန်းမာသန်စွမ်းဖို့ အကူအညီများအတွက် လိုအပ်တဲ့အချက်အလက်များ ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါရင့်သူများ ဘဝနေပျော်ရေးအတွက် စောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာဝန်ဆောင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
CanHOPE အဖွဲ့အနေနှင့် လူနာတိုင်းကို မျှော်လင့်ချက်အနည်းငယ်ပဲ ဖြစ်ဖြစ်ရရှိဖို့အတွက် မျှဝေမှုများ လုပ်ဆောင်ရင်း လူနာအတွက် အထောက်အပံ့နဲ့ ဂရုစိုက်မှုများရရှိစေဖို့ လူနာတွေနဲ့အတူ ကင်ဆာကုသမှုခရီးစဉ်တလျှောက်မှာ အတူရှိနေပါတယ်။