အသည်းကင်ဆာ
ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်
အသည်းကင်ဆာဆိုတာဘာလဲ ?
အသည်းကင်ဆာဆိုသည်မှာ အသည်းအတွင်းရှိ ပုံမှန်မဟုတ်သောဆဲလ်များ ကြီးထွားမှုကို ရည်ညွှန်းသည်။
အသည်းကင်ဆာက ဘယ်လောက်အဖြစ်များလဲ ?
မူလအသည်းကင်ဆာသည် စင်္ကာပူတွင် ပဉ္စမမြောက် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ပြီး လူဦးရေတစ်ရပ်လုံးတွင် တွေ့ရှိရသော ကင်ဆာအသစ်အားလုံး၏ (၅.၇) ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်3။ အဓိကအားဖြင့် အာရှနိုင်ငံများတွင် အဖြစ်များလေ့ရှိပြီး ယင်းမှာ အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်သည့် အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်သည့် လူထုအတွင်း နာတာရှည်ဗိုင်းရပ်စ်အသည်းရောင်ခြင်း မြင့်မားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ နာတာရှည် အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုးသယ်ဆောင်သူ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ လေးပုံသုံးပုံနီးပါးသည် အာရှတိုက်တွင် နေထိုင်ကြသည်4။
သတင်းကောင်းမှာ စင်ကာပူတွင် အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကောင်းမွန်သောလမ်းကြောင်းသည် (၁၉၈၅) ခုနှစ်ကတည်းက အသည်းရောင်အသားဝါ B ကလေးကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းအစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းအပြင် နာတာရှည်အသည်းရောင်အသားဝါ C ပိုးကူးစက်မှု 5 ကိုကုသရန် ထိရောက်သော ဗိုင်းရပ်စ်ဆန့်ကျင်ဆေးများ ထွန်းကားလာခြင်းကြောင့် ကြီးမားသောအကြောင်းပြချက်ဖြစ်သည်5။
အသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားများ
ကင်ဆာဆဲလ်များ စတင်ဖြစ်ပွားသည့်နေရာပေါ်မူတည်၍ အသည်းကင်ဆာကို မူလ သို့မဟုတ် ဒုတိယပျံ့နှံ့မှုအဖြစ် အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်သည်1။
မူလအသည်းကင်ဆာသည် အသည်းအတွင်းရှိ ဆဲလ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါတွင် ဖြစ်ပွားသည်။ ကွဲပြားသော မူလအသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားများကို အများအားဖြင့် ကင်ဆာမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆဲလ်အမျိုးအစားများအပေါ်မူတည်၍ အမည်ပေးကြသည်။ Hepatocellular carcinoma (HCC) သို့မဟုတ် hepatoma သည် hepatocytes ဟုခေါ်သော အသည်း၏ အဓိကဆဲလ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး မူလအသည်းကင်ဆာများ၏ (၈၀) ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရှိပါသည်2။ အဖြစ်နည်းသော မူလအသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားသည် cholangiocytes ဟုခေါ်သော သည်းခြေပြွန်ကို စည်းထားသော ဆဲလ်များမှ ဆင်းသက်လာပြီး ထို့ကြောင့် cholangiocarcinoma သို့မဟုတ် သည်းခြေပြွန်ကင်ဆာဟုခေါ်သည်။
ပင်မကင်ဆာသည် ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အခြားနေရာမှအစပြုကာ အသည်းအတွင်း ကင်ဆာဆဲလ်များ ပျံ့နှံ့သည့်အခါ ဒုတိယအဆင့် (သို့မဟုတ် ပျံ့နှံ့ခြင်း) အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်ပွားသည်။ ဤကင်ဆာအမျိုးအစားကို ၎င်းမှအစပြုသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါကို အမည်ပေးသည်။ ယင်း၏အသုံးများသော ဥပမာတစ်ခုမှာ အူမကြီးကင်ဆာ သို့မဟုတ် အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပြီး သွေးကြောမှတစ်ဆင့် အသည်းသို့ပျံ့နှံ့သွားခြင်းဖြစ်သည်။
ဤအကြောင်းအရာ၏ကျန်သောအပိုင်းရှိ အသည်းကင်ဆာသည် မူလ hepatocellular carcinoma ကိုရည်ညွှန်းသည်။
အကြောင်းရင်းများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများ
အသည်းကင်ဆာကိုဘာတွေကဖြစ်စေသလဲ ?
အသည်းကင်ဆာသည် ပုံမှန်မဟုတ်သောကြီးထွားမှုနှင့် ကင်ဆာအကျိတ်များဖြစ်ပေါ်စေသည့် ၎င်းတို့၏ DNA တွင် ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ပြောင်းလဲမှု) ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါတွင် အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် နာတာရှည် အသည်းရောင်အသားဝါ ပိုးဝင်ခြင်းကဲ့သို့သော အကြောင်းရင်းကို သိရှိပါသည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အသည်းကင်ဆာသည် အရင်းခံရောဂါမရှိဘဲ ဖြစ်ပွားနိုင်ပြီး ၎င်းအတွက် အကြောင်းရင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမရှိပေ6။
အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ အကြောင်းရင်းများ
လူတစ်ဦးသည် အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားရခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမြဲတမ်းရှင်းလင်းချက်မရှိနိုင်သော်လည်း အခြားတစ်ဦးမှာ မရှိပေ။ သို့သော်၊ လူတစ်ဦးတွင် အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည့် အန္တရာယ်အချက်များမှာ7-
နာတာရှည် ဗိုင်းရပ်စ်အသည်းရောင်ခြင်း။
နာတာရှည်အသည်းရောင်အသားဝါ B နှင့် C ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် အဖြစ်အများဆုံး အသည်းကင်ဆာ (Hepatocellular cancer) ၏ (၈၀) ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်2။အရက်ကြောင့်ဖြစ်သော အသည်းခြောက်ရောဂါ
နှစ်ပေါင်းများစွာ အရက်အလွန်အကျွံ သောက်သုံးခြင်းသည် အသည်းခြောက်ခြင်း (ပြန်၍မရသောအမာရွတ်) ကိုဖြစ်စေပြီး အသည်းကင်ဆာအထိ ဖြစ်လာနိုင်သည်။အရက်မဟုတ်သော အသည်းအဆီဖုံးရောဂါ (NAFLD)
အသည်းတွင် အဆီများစုပုံနေသည့် ဤအခြေအနေသည် လှုပ်ရှားမှုမရှိသော လူနေမှုပုံစံနှင့် အစားအသောက်ဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းများ ပိုများလာခြင်းကြောင့် အာရှတွင် ကြီးထွားလာနေသော ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်လာနေသည်4။အမျိုးအစား (၂) ဆီးချိုရောဂါ
အမျိုးအစား (၂) ဆီးချိုရောဂါသည် အထူးသဖြင့် နာတာရှည်ဗိုင်းရပ်စ်အသည်းရောင်ရောဂါရှိသူများနှင့် အရက်အလွန်အကျွံသောက်သုံးသူများတွင် အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။Aflatoxins နှင့်ထိတွေ့ခြင်း။
Aflatoxins သည် မြေပဲ၊ ဂျုံ၊ ပဲပိစပ်၊ မြေပဲ၊ ပြောင်းနှင့် ဆန်တို့ကို ညစ်ညမ်းစေသော မှိုဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ကင်ဆာဖြစ်စေသော အရာများဖြစ်သည်။ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာရောဂါများအမွေဆက်ခံ
၎င်းတို့တွင် hemochromatosis (ခန္ဓာကိုယ်ထဲတွင် သံဓာတ်များလွန်းသည့်ရောဂါ) နှင့် Wilson's disease (ခန္ဓာကိုယ်ထဲတွင် ပိုလျှံသောကြေးနီများ စုပုံလာမှုဆိုင်ရာ ရောဂါ) ပါဝင်သည်။
ဤလူသိများသော အန္တရာယ်အချက်များနှင့် ထိတွေ့မှုကို လျှော့ချပေးသည့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအစီအမံများဖြင့် အသည်းကင်ဆာများစွာကို ကာကွယ်နိုင်ပါသည်။
အသည်းကင်ဆာ၏ လက္ခဏာတွေနဲ့ ဝေဒနာတွေက ဘာတွေလဲ ?
အသည်းကင်ဆာ၏ အစောပိုင်းအဆင့်တွေမှာ လက္ခဏာတွေ မပြတတ်ပါဘူး။ အသည်းကင်ဆာ၏ ပထမလက္ခဏာများနှင့် ဝေဒနာများသည် အတိအကျ မဟုတ်သောကြောင့် ၎င်းတို့အများစုမှာ အခြားကျန်းမာရေးအခြေအနေများနှင့် လည်း သက်ဆိုင်နိုင်ပေသည်6။
- မကြိုးစားဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း။
- အစားအသောက်ပျက်ခြင်း။
- အစာနည်းနည်းစားပြီးရင် ဗိုက်ပြည့်သလိုခံစားရတယ်။
- ဝမ်းဗိုက်အပေါ်ပိုင်း (ဗိုက်) နာကျင်ခြင်း။
- ပျို့အန်ခြင်း။
- အထွေထွေအားနည်းခြင်းနှင့်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်
ပိုမိုအဆင့်မြင့်သောအဆင့်များတွင်၊ အသည်းအားနည်းခြင်း၏အောက်ပါလက္ခဏာများ8-
- အသားဝါခြင်း (အသားဝါခြင်းနှင့် မျက်လုံးများ ဖြူခြင်း)
- အဖြူ၊ မြေဖြူခဲရောင်ဝမ်းများသွားခြင်း
- အရောင်ရင့်ရင့်ဆီးသွားခြင်း
- အရည်များစုလာသောကြောင့်ဗိုက်ဖောင်းလာခြင်း
- အူထဲမှသွေးထွက်ခြင်း
- ပုံမှန်မဟုတ်သောသွေးခြေဥခြင်း
- စိတ်အခြေအနေပြောင်းလဲခြင်း
ရောဂါရှာဖွေအမည်သတ်မှတ်ခြင်းနှင့်အကဲဖြတ်ခြင်း
အသည်းကင်ဆာရောဂါရှာဖွေခြင်း
အသည်းကင်ဆာကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် အောက်ပါစစ်ဆေးမှုများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်9။
စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း
ဝမ်းဗိုက်အား စစ်ဆေးခြင်း သည် ပြင်းထန်သောထုထည်များ၊ ရေဖျဉ်း (ဝမ်းဗိုက်အတွင်းအရည်များ) နှင့် အခြားသော အသည်းရောဂါများ၏ လက္ခဏာများကို စစ်ဆေးရန် လုပ်ဆောင်သည်။သွေးစစ်ခြင်းများ
အသည်း၏လုပ်ဆောင်ချက်နှင့် alpha-fetoprotein (AFP) အဆင့်များကို စစ်ဆေးရန်။ AFP သည် အသည်းကင်ဆာရှိသူများတွင် ပိုမိုမြင့်မားနိုင်သော သွေးထဲတွင် အကျိတ်အမှတ်အသားတစ်ခုဖြစ်သည်။အသည်း အာထရာဆောင်း
အသည်းပုံတစ်ပုံထွက်ရန် အသံလှိုင်းများကိုအသုံးပြုသည့် ပုံရိပ်မြင်စကင်န်တစ်ခု။ ၎င်းသည် နာကျင်မှုမရှိသော စမ်းသပ်မှုဖြစ်ပြီး များသောအားဖြင့် လုပ်ဆောင်ရန် မိနစ်များစွာ ကြာတတ်သည်။ ပုံတွင် အသည်းအကျိတ်ကို ဖော်ပြနိုင်သည်။ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (CT) သို့မဟုတ် သံလိုက်ပဲ့တင်ရိုက်ခတ်မှုပုံရိပ် (MRI)
အသည်းနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများ၏ သုံးဖက်မြင်ပုံကို မြင်ယောင်ရန် ဝမ်းဗိုက်ကို စကန်ဖတ်ပါ။ ၎င်းသည် အကျိတ်၏ အရွယ်အစားနှင့် အနေအထား၊ သွေးကြောများနှင့် ကင်ဆာသည် အခြားနေရာသို့ ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိမရှိကို ပြသနိုင်သည်။အသည်းမှ အသားစယူခြင်း
တစ်ရှူးနမူနာအနည်းငယ်ကို အသားစယူသောအပ်ဖြင့် ထုတ်ယူလိုက်ပြီး အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် စစ်ဆေးသည်။ အကျိတ်မှ သွေးထွက်ခြင်းနှင့် အကျိတ်ပြန့်ပွားခြင်း ဖြစ်နိုင်ချေရှိသောကြောင့် ၎င်းကို များသောအားဖြင့် မလိုအပ်ပါ သို့မဟုတ် အသည်းကင်ဆာတွင် အကြံပြုခြင်းမျိုး မရှိပါ။
အသည်းကင်ဆာကို ဘယ်လိုအကဲဖြတ်သလဲ။
အသည်းကင်ဆာကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိပြီးနောက်၊ သင့်ဆရာဝန်သည် ရောဂါ၏အတိုင်းအတာ (အဆင့်) ကို ဆုံးဖြတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် CT စကင်န်၊ PET-CT စကင်န်များ သို့မဟုတ် MRI များ ပြုလုပ်ပီး သတ်မှတ်သော အဆင့်သည် ကင်ဆာပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ သိရှိရန် နှင့် ခန္ဓာကိုယ်၏ မည်သည့် အစိတ်အပိုင်းများထံ ရောက်သွားသည်ကို သိရှိရန် လုပ်ဆောင်သည်။ အသည်းကင်ဆာသည် အများအားဖြင့် ပြန်ရည်ကျိတ် များ၊ အဆုတ်နှင့် အရိုးများသို့ ပျံ့နှံ့လေ့ရှိသည်။ အသည်းကင်ဆာ အဆင့်များမှာ10-
အဆင့် (၁)
တစ်ခုတည်းသော ပင်မအကျိတ်သည် သွေးကြောများထဲသို့ မကြီးထွားသေးပါ သို့မဟုတ် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များသို့ ပျံ့နှံ့ခြင်းမရှိသေးပါ။အဆင့် (၂)
မူလအကျိတ်တစ်ခုတည်းသည် အသည်းရှိ သွေးကြောများထဲသို့ ပေါက်သွားသည် သို့မဟုတ် သေးငယ်သောအကျိတ်များစွာ ရှိနေသော်လည်း ကင်ဆာသည် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များသာမက အဝေးနေရာများသို့ ပျံ့နှံ့သွားခြင်းမရှိပေ။အဆင့် (၃)
အနည်းဆုံးအကျိတ်ကြီးတစ်ခု ရှိသည့် အကျိတ်အများအပြားသည် သို့မဟုတ် အနည်းဆုံးတစ်ခုသည် အသည်းအတွင်းရှိ သွေးကြောများထဲသို့ ပေါက်သွားသော်လည်း ကင်ဆာသည် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များသာမက အဝေးရှိနေရာများသို့ ပျံ့နှံ့သွားခြင်းမရှိပေ။အဆင့် (၄)
ကင်ဆာသည် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များ နှင့် (သို့) ခန္ဓာကိုယ်ရှိ အခြားဝေးသောနေရာများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။
အသည်းကင်ဆာ၏ အဆင့်သည် အခြားကင်ဆာများကဲ့သို့ လွယ်ကူသည်မဟုတ်။ အကျိတ်လက္ခဏာများနှင့် ပြန့်ပွားမှု အတိုင်းအတာအပြင် အသည်းကင်ဆာ၏ ရလဒ်သည် အသည်း၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို သက်ရောက်မှုရှိတတ်သောကြောင့် အသည်းပျက်စီးမှုအဆင့်ပေါ်တွင်လည်း မူတည်ပါသည်10။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အဆင့် (၄) အသည်းကင်ဆာနှင့် ပုံမှန်အသည်းလုပ်ငန်းဆောင်တာရှိသူတစ်ဦးသည် နောက်ဆုံးအဆင့် အသည်းလုပ်ငန်း ချို့ယွင်းနေသော အဆင့် (၂) အသည်းကင်ဆာရှိသူလိုမျိုး အသက်ရှင်ပါသည်။
အသည်းကင်ဆာကုသနည်း
အသည်းကင်ဆာကုသနည်းလမ်းများ
အသည်းကင်ဆာဝေဒနာရှင်များအတွက် ကုသမှုအမျိုးအစားသည် ၎င်း၏အဆင့် (ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်း၏အရွယ်အစားနှင့် ၎င်း၏မူရင်းနေရာထက် ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ)၊ လူနာ၏ အထွေထွေကျန်းမာရေးနှင့် အသည်းလုပ်ဆောင်ချက်အပေါ် မူတည်ပါသည်။ အဓိကအသုံးပြုသော ကုသမှုများမှာ ခွဲစိတ်ခြင်း၊ အကျိတ်ခွဲခြင်း၊ ဓာတုကုထုံး၊ ပစ်မှတ်ထားသော ကင်ဆာကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံး ဖြစ်ပါသည်11။
ခွဲစိတ်ကုသနည်း
ခွဲစိတ်ကုသနည်း ခြင်းသည် ကုသပျောက်ကင်းနိုင်ချေရှိပြီး ထို့ကြောင့် အစောပိုင်းအဆင့်အသည်းကင်ဆာ(၂)လူနာအတွက် ရွေးချယ်စရာကုသမှုဖြစ်ပါသည်2။ အသည်း၏ အချို့သော အစိတ်အပိုင်းများသာ ကင်ဆာဒဏ်ခံရပြီး ကျန်အသည်းများ ကျန်းမာနေပါက၊ ထိခိုက်နေသော အစိတ်အပိုင်း(များ)ကို ခွဲစိတ်ဖယ်ရှားရန် ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤခွဲစိတ်မှုမျိုးကို အသည်းခွဲထုတ်ခြင်း (partial hepatectomy) ဟုခေါ်သည်။
အခြားခွဲစိတ်မှုပုံစံမှာ အသည်းအစားထိုးခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် အသည်းတစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားပြီး ကျန်းမာသော လှူဒါန်းထားသော အသည်းဖြင့် အစားထိုးခြင်း ပါဝင်သည်။ ကင်ဆာသည် အသည်းတွင်သာရှိပြီး လှူဒါန်းထားသောအသည်းကို ရရှိသောအခါတွင် ထိုကဲ့သို့သော ကြီးမားသောခွဲစိတ်မှုကို လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။
ခွဲစိတ်မှုမဖြစ်နိုင်ပါက ကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာများကို လျော့ပါးစေပြီး ဘဝအရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ရန် အခြားကုသမှုများကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်ပါသည်။အကျိတ် ablation
Tumor ablation သည် အပူ (radiofrequency ablation; RFA) သို့မဟုတ် အရက်(percutaneous ethanol ထိုးဆေး; PEI). ကို အသုံးပြု၍ အဓိက အသည်းကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤလုပ်ထုံးလုပ်နည်းကို များသောအားဖြင့် စကင်န်ဖတ်ဌာနတွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသောကြောင့် အာထရာဆောင်း သို့မဟုတ် ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (CT) သည် ဆရာဝန်အား အရေပြားမှတဆင့် အပ်တစ်ချောင်းနှင့် အသည်းအတွင်းကင်ဆာသို့ လမ်းညွှန်နိုင်ရန် ကူညီပေးနိုင်သည်။ ထုံဆေးပေး၍ ပြုလုပ်ပါသည်။
RFA ကုသမှုသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို အလွန်မြင့်မားသောအပူချိန်သို့ အပူပေးခြင်းဖြင့် ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် အပ်မှတဆင့်ဖြတ်သွားသော လေဆာရောင်ခြည် သို့မဟုတ် ရေဒီယိုလှိုင်းများကို အသုံးပြုသည်။ PEI ကုသမှုသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် ဆေးထိုးအပ်မှတစ်ဆင့် အရက်ကို အသုံးပြုသည်။ အကျိတ် ထပ်မံကြီးထွားလာပါက တစ်ခါတစ်ရံတွင် အကျိတ်ကို ခွဲထုတ်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ဓာတုကုထုံး
ဓာတုကုထုံး ဆိုသည်မှာ ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် သို့မဟုတ် ခွဲထွက်ခြင်းမှ ရပ်တန့်ရန် ကင်ဆာဆေးများကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကင်ဆာကို ကျုံ့စေပြီး ၎င်း၏တိုးတက်မှုကို နှေးကွေးစေခြင်းဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာများကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည်။ ဓာတုကုထုံးဆေးဝါးများကို သွေးကြောထဲသို့ ထိုးဆေးအဖြစ် တစ်ခါတစ်ရံ (အကြောသွင်းခြင်း) အဖြစ် ပေးလေ့ရှိသော်လည်း၊ ဓာတုကုထုံးကို chemoembolisationဟုခေါ်သော ကုသမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့်လည်း စီမံနိုင်သည်။.
Chemoembolisation တွင် ကင်ဆာဆေးသွင်းခြင်း (embolisation) ကို ပိတ်ဆို့ရန် ဂျယ် သို့မဟုတ် ပလပ်စတစ်ပုတီးအသေးများဖြင့် အသည်းကင်ဆာသို့ တိုက်ရိုက်ထိုးသွင်းခြင်း ပါဝင်သည်။ အသည်း၏လုပ်ဆောင်မှု ကောင်းမွန်မှသာ ဓာတုကုထုံးအတွက် လူတိုင်းမသင့်တော်ပါ။ပစ်မှတ်ထားကုထုံး
ပစ်မှတ်ထားကုထုံး uသည် ကင်ဆာကြီးထွားမှုနှင့် ပြန့်ပွားမှုကို ဟန့်တားသည့် ဆေးဝါးများ သို့မဟုတ် အခြားအရာများကို အသုံးပြု၍ ကင်ဆာကြီးထွားမှုနှင့် ကြီးထွားမှုတွင် ပါဝင်သော သီးခြားမော်လီကျူးများကို အနှောင့်အယှက်ပေးသည်။
အသည်းကင်ဆာကို ကုသရန် ပစ်မှတ်ထားသော ဆေးဝါးအချို့ရှိပါသည်။ ဤဆေးများသည် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်သွေးကြောများ ကြီးထွားလာခြင်းကို ဟန့်တားခြင်းဖြင့် ကင်ဆာများကို ဦးတည်သည်။ ကင်ဆာဆဲလ်များသည် အာဟာရနှင့် အောက်ဆီဂျင်ကို ယူဆောင်လာရန် သွေးထောက်ပံ့မှု လိုအပ်သောကြောင့်၊ ဤဆေးသည် ကင်ဆာ၏ကြီးထွားနိုင်စွမ်းကို ကန့်သတ်နိုင်သည်။ ဤဆေးများကို ပံ့ပိုးပေးသည့် စောင့်ရှောက်မှုတစ်ခုတည်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အဆင့်မြင့်အသည်းကင်ဆာလူနာများ အသက်ရှည်စေရန် ကြီးမားသော လက်တွေ့လေ့လာမှုများတွင် သရုပ်ပြထားသည်2,12။ခုခံအားစနစ်သုံးကုထုံး
ကိုယ်ခံအားစနစ်၏ အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းမှာ သာမန်ဆဲလ်များမှ ပြင်ပအရာများကို မှတ်မိနိုင်စွမ်းဖြစ်သည်။
ခုခံအားစနစ်ကုထုံး သည် လူနာများက programmed death protein 1 (PD1) သို့မဟုတ် programmed death ligand 1 (PD- L1) ဟုခေါ်သော receptor တွင် ပစ်မှတ်ထားသော ဆေးဝါးကို လက်ခံရရှိသည့် ကုထုံးပုံစံသစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒါတွေကို checkpoint inhibitors လို့ ခေါ်တယ်။ ဤဆေးများသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် T lymphocytes ဟုခေါ်သော ကိုယ်ခံအားဆဲလ်များကို လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ခုခံအားစနစ်ကုထုံး( Immunotherapy )ဆေးဝါးအများအပြားသည် အသည်းကင်ဆာအတွက် အသုံးဝင်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး နောက်ထပ် လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများကို လုပ်ဆောင်နေပါသည်2,12။ဓာတ်ရောင်ခြည်ပြကုသခြင်း
ဓာတ်ရောင်ခြည်ပြကုသခြင်း သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် သို့မဟုတ် ကြီးထွားမှုမဖြစ်စေရန် စွမ်းအင်မြင့်ရောင်ခြည်များကို အသုံးပြုသည်။ ပြင်ပ ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးသည် ကင်ဆာဆီသို့ ဓါတ်ရောင်ခြည် ထုတ်ပေးသည့် ခန္ဓာကိုယ် ပြင်ပ စက်ကို အသုံးပြုသည်။ အသည်းကင်ဆာကို ကုသရန် ဤကဲ့သို့သော ကုသမှုကို မကြာခဏ အသုံးမပြုနိုင်သောကြောင့် အသည်းသည် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကို အလွန်မြင့်မားစွာ မယူနိုင်ပါ။ သို့သော် နာကျင်မှုကို သက်သာစေရန် ဥပမာအားဖြင့် ကင်ဆာရောဂါသည် အရိုးသို့ပျံ့နှံ့သွားသော လူနာများတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။
တနည်းအားဖြင့် အတွင်းပိုင်းဓါတ်ရောင်ခြည်သည် အသည်းသို့သွေးသယ်ဆောင်သည့် အဓိကသွေးကြော (hepatic artery) မှတဆင့် ကင်ဆာသို့ရွေးချယ်ပေးပို့သော ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းကို အသုံးပြုသည်။
အသည်းကင်ဆာအသက်ရှင်နှုန်း
အသည်းကင်ဆာကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်ရင် ပျောက်ကင်းနိုင်ခြေကို တိုးစေပါတယ်2။
Iဤနှုန်းထားများသည် ခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုများဖြစ်ပြီး ကုသမှုအပြင် စစ်ဆေးမှုနည်းလမ်းများ တိုးတက်မှုနှင့်အတူ အသည်းကင်ဆာ၏ သက်တမ်းသည် ဆက်လက်တိုးတက်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားရန် အရေးကြီးပါသည်။
ကာကွယ်ခြင်းနှင့် စစ်ဆေးခြင်း
အသည်းကင်ဆာစစ်ဆေးခြင်း
စစ်ဆေး မှုဆိုသည်မှာ လူတစ်ဦးတွင် ရောဂါလက္ခဏာမပြမီ ကင်ဆာကို ရှာဖွေခြင်းအား ရည်ညွှန်းသည်။ ကင်ဆာကို နေရာသတ်မှတ်ပြီး ခွဲစိတ်မှုဖြင့် ပိုမိုလွယ်ကူစွာ ဖယ်ရှားသောအခါတွင် ဆရာဝန်များအား စစ်ဆေးမှုသည် အသည်းကင်ဆာကို စောစီးစွာ ရှာဖွေကုသနိုင်စေရန် ကူညီပေးပါသည်။ ၎င်းသည် ရှင်သန်နိုင်ခြေကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်သည်13။ ယေဘူယျလူများအတွက်၊ အသည်းကင်ဆာကို စစ်ဆေးခြင်းမှာ အသည်းကင်ဆာကြောင့် သေဆုံးနိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင်သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် အကြံပြုထားခြင်း မရှိပါ6။
အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုးဝင်ခြင်းနှင့် အသည်းရောင်အသားဝါ C (သို့) အခြားအကြောင်းများကြောင့် အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေ ပိုများနေသူများသည် အသည်းကင်ဆာရှိမရှိ စစ်ဆေးသင့်သည်။ စိစစ်ရေးတို့ ပါဝင်တယ်။
- alpha-fetoprotein (AFP) အတွက် ၃-၆ လတစ်ကြိမ် သွေးစစ်ခြင်း။
- (၆-၁၂ ) လတစ်ကြိမ် အသည်းကို အာထရာဆောင်းစကင်န်လုပ်ပါ။
အသည်းကင်ဆာကာကွယ်ခြင်း
အသည်းကင်ဆာကို ကာကွယ်ရန် အာမခံချက်မရှိသော်လည်း သင့်အန္တရာယ်ကို လျှော့ချရန် သင်လုပ်ဆောင်နိုင်သော အစီအမံအချို့ရှိပါသည်4။
- အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုး ကာကွယ်ဆေးထိုးပါ။
- အသည်းရောင်အသားဝါ B နှင့် C ပိုးများအတွက် ကုသမှုခံယူပါ။
- မြေထဲပင်လယ်အစားအစာကဲ့သို့သော ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစားအသောက်များကို ထိန်းသိမ်းပါ။
- အရက်ကို သင့်တင့်မျှတအောင်သောက်ပါ။
- ပြောင်းဖူး၊ ဆန်၊ ဂျုံ၊ မြေပဲနှင့် ပဲပိစပ်ထွက်ကုန်များကို မှိုတက်စေသော သို့မဟုတ် စနစ်တကျ သိမ်းဆည်းထားသော မှိုတက်ခြင်း သို့မဟုတ် မသင့်လျော်စွာ သိမ်းဆည်းထားသော မှိုတက်နေသော အစားအစာများ စားသုံးခြင်းမှ aflatoxin နှင့်ထိတွေ့ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။
- လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ခြင်းဖြင့် တက်ကြွစွာနေထိုင်ပြီး ကျန်းမာသော ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းသိမ်းပါ။
- သင်သည် အန္တရာယ်များသောအုပ်စုတွင် ရှိနေပါက ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ရန် သွားပါ။
အမေးများသောမေးခွန်းများ (FAQ)
အသည်းကင်ဆာကို စောစောစီးစီး သိရှိရန် ခက်ခဲလေ့ရှိသောကြောင့် လက္ခဏာများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် ရောဂါ၏ နောက်ပိုင်းအဆင့်သို့ မရောက်ရှိမချင်း လက္ခဏာများ ပေါ်လာတတ်သည်။ လောလောဆယ်တွင် အထွေထွေလူဦးရေအတွက် အကြံပြုထားသော စစ်ဆေးမှု မရှိပါ6။
အကယ်၍ သင်သည် အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားပါက၊ ဥပမာအားဖြင့်၊ အကယ်၍ သင့်တွင် နာတာရှည်အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုးကူးစက်မှုနှင့် အသည်းရောင်အသားဝါ C သို့မဟုတ် အခြားအကြောင်းများကြောင့် အသည်းအဆီဖုံးခြင်း (Cirrhosis) ရှိပါက၊ alpha-fetoprotein (AFP) သွေးစစ်ခြင်း (AFP) နှင့် 6 လကြာ စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ အသည်းကင်ဆာဖြစ်ပွားပါက အသည်းကို အာထရာဆောင်းစကန်ဖတ်ခြင်းဖြင့် စောစီးစွာသိရှိနိုင်ခြေကို တိုးစေပါသည်။
အသည်းကင်ဆာသည် ကင်ဆာမပြန့်ပွားမီ အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိပါက ပျောက်ကင်းနိုင်သည်။ ဤအခြေအနေများတွင် ခွဲစိတ်ခွဲစိတ်မှု (အကျိတ်တစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားခြင်း) သို့မဟုတ် အသည်းအစားထိုးခြင်းသည် ကုသရန်အတွက် အကောင်းဆုံးရွေးချယ်မှုဖြစ်သည်။ သေးငယ်သောအသည်းကင်ဆာများကို ခွဲထုတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ရောင်ခြည်ပေးခြင်းကဲ့သို့သော အခြားကုသနည်းများဖြင့်လည်း ပျောက်ကင်းနိုင်ပါသည်14။
အသည်းသည် သွေးတွင်းရှိ အညစ်အကြေးများကို စစ်ထုတ်ခြင်း၊ အဆိပ်အတောက်များကို ဖယ်ရှားပေးခြင်း၊ ချေဖျက်ခြင်းနှင့် အာဟာရများ သိုလှောင်ခြင်းနှင့် သွေးခဲခြင်းကို ကူညီပေးသည့် အရာများကို ထုတ်လုပ်ပေးသည့် အရေးကြီးသော အင်္ဂါတစ်ခုဖြစ်သည်။ အသည်းမရှိရင် သင်မရှင်သန်နိုင်ပေမယ့် အသည်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ကောင်းကောင်းအလုပ်မလုပ်တဲ့ အသည်းနဲ့ အသက်ရှင်နိုင်ပါတယ်။
အသည်းသည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်ရှိ တစ်ခုတည်းသော အစိုင်အခဲ အင်္ဂါဖြစ်ပြီး သူ့အလိုလို ပြန်လည်ရှင်သန်နိုင်သည်။ တကယ်တော့ အသည်းရဲ့ (၉၀) ရာခိုင်နှုန်း မှာ (၁၅) မှမရှိရင်တောင် အသည်းပြန်ကောင်းလာနိုင်ပါတယ်။ ထို့ကြောင့် လူတစ်ဦးသည် အသည်းအစားထိုးကုသရန် လိုအပ်ပါက အသက်ရှင်သောအလှူရှင်သည် ၎င်းတို့၏ အသည်းတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုသာ လှူဒါန်းရန် လိုအပ်ပါသည်။ အသည်း၏ကျန်သော အစိတ်အပိုင်းများသည် အလှူရှင်နှင့် လက်ခံသူ နှစ်ဦးစလုံးတွင် ပြန်လည်ကြီးထွားလာသည်။
သို့သော် ဤကိုယ်ကိုကိုယ် ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည် နာတာရှည်အသည်းရောဂါများကဲ့သို့ပင် အသည်းကို အမြဲတစေ ထိခိုက်စေမှုများကြောင့် ပျက်စီးသွားနိုင်သည်။
ရည်ညွှန်းချက်များ
- American Cancer Society. What is Liver Cancer? Accessed at https://www.cancer.org/cancer/types/liver-cancer/about/what-is-liver-cancer.html on 17 July 2023.
- Yang JD. et al. A Global View of Hepatocellular Carcinoma: Trends, Risk, Prevention and Management. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 2019 Oct; 16(10): 589–604.
- The Global Cancer Observatory, International Agency for Research on Cancer, World Health Organization. Singapore Fact Sheet. Accessed at https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/702-singapore-fact-sheets.pdf on 17 July 2023.
- Jafri W. et al. Hepatocellular Carcinoma in Asia: A Challenging Situation. Euroasian Journal of Hepatogastroenterology. 2019 Jan-Jun; 9(1): 27–33.
- Liu Y. et al. Changes in the Epidemiology of Hepatocellular Carcinoma in Asia. Cancers. 2022 Sep; 14(18): 4473.
- Mayo Clinic. Liver Cancer Symptoms and Causes. Accessed at https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/liver-cancer/symptoms-causes/syc-20353659 on 17 July 2023.
- American Cancer Society. Liver Cancer Risk Factors. Accessed at https://www.cancer.org/cancer/types/liver-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html on 17 July 2023.
- American Cancer Society. Signs and Symptoms of Liver Cancer. Accessed at https://www.cancer.org/cancer/types/liver-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-symptoms.html on 17 July 2023.
- Gleneagles Hospital Singapore. Liver Cancer Diagnosis and Treatment. Accessed at https://www.gleneagles.com.sg/conditions-diseases/liver-cancer/diagnosis-treatment on 17 July 2023.
- Cancer Research UK. About staging of liver cancer. Accessed at https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/liver-cancer/stages/about-staging-of-liver-cancer on 17 July 2023.
- Mayo Clinic. Liver Cancer Diagnosis. Accessed at https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/liver-cancer/diagnosis-treatment/drc-20353664 on 17 July 2023.
- UpToDate. Systemic treatment for advanced hepatocellular carcinoma. Accessed at https://www.uptodate.com/contents/systemic-treatment-for-advanced-hepatocellular-carcinoma on 17 July 2023.
- National Registry of Diseases Office. Singapore Cancer Registry 50th Anniversary Monograph – Appendices. Singapore, National Registry of Diseases Office; 2022.
- American Cancer Society. Surgery for Liver Cancer. Accessed at https://www.cancer.org/cancer/types/liver-cancer/treating/surgery.html on 17 July 2023.
- National Institutes of Health. Cells that maintain and repair the liver identified. Accessed at https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/cells-maintain-repair-liver-identified on 17 July 2023.