Tin tức & Bài báo

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt khu trú: Phẫu thuật hay Xạ trị?

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh ung thư phổ biến đứng thứ ba ở nam giới tại Singapore. Tuy nhiên, tiến bộ trong liệu pháp phẫu thuật và xạ trị đã cải thiện đáng kể tỷ lệ chữa khỏi đồng thời giảm tác dụng phụ cho bệnh nhân mắc ung thư tuyến tiền liệt khu trú.

Việc lựa chọn giữa phẫu thuật và xạ trị trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt khu trú có thể phức tạp vì có nhiều yếu tố cần xem xét. Trong hội thảo trực tuyến “Ung thư tiền liệt tuyến khu trú: Phẫu thuật xạ trị?” được tổ chức vào tháng 8 năm ngoái, bác sĩ Colin Teo, Chuyên gia tư vấn cấp cao về Tiết niệu tại phòng khám Colin Teo Urology, đã chia sẻ không có lựa chọn điều trị nào là 'tốt nhất' cho bệnh ung thư tuyến tiền liệt khu trú, mà thay vào đó nên hiểu rằng phẫu thuật và xạ trị là hai phương thức bổ trợ cho nhau.

Cùng có sự tham gia của bác sĩ Ivan Tham, Chuyên gia Tư vấn Cấp cao về Trị liệu phóng xạ tại Trung tâm Ung thư Parkway, hai bác sĩ đã làm rõ về hai phương thức điều trị chính của bệnh ung thư tuyến tiền liệt khu trú như một phần của hoạt động Nhận biết về Ung thư & hơn nữa - Giáo dục Y khoa Thường xuyên (CME), đây là chuỗi hoạt động dành cho các chuyên gia y tế.

Chuỗi hoạt động này nhằm cung cấp một nền tảng hiệu quả cho các chuyên gia y tế chia sẻ và trao đổi kiến thức cũng như kinh nghiệm lâm sàng trên các lĩnh vực khác nhau nhằm nỗ lực ngữ cảnh hóa và hiểu rõ hơn về những mối lo của bệnh nhân.

Tại hội thảo CME trực tuyến tháng 8, bác sĩ Teo và bác sĩ Tham đã đề cập tới ung thư tuyến tiền liệt khu trú và nhấn mạnh tầm quan trọng của các phương pháp tiếp cận thích ứng rủi ro tới các phương pháp điều trị phẫu thuật cũng như không phẫu thuật, và mức độ nguy cơ của bệnh nhân ảnh hưởng tới quyết định điều trị ra sao.

Ai bị ung thư tuyến tiền liệt?

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh ung thư tại tuyến tiền liệt - một tuyến nhỏ nằm giữa bàng quang và dương vật có chức năng sản sinh ra tinh dịch và vận chuyển tinh trùng - chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trên 40 tuổi.

Theo bác sĩ Teo, tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở mỗi người có thể khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, béo phì, tình trạng chuyển hóa sẵn có và chế độ ăn uống. Vì ung thư tuyến tiền liệt hầu hết xuất hiện mà không có triệu chứng, để chẩn đoán thường phải khám sàng lọc Kháng nguyên Đặc hiệu Tuyến tiền liệt (PSA) và kiểm tra trực tràng hoặc siêu âm để đo mức PSA trong máu. Chỉ số PSA trong máu cao hơn 4,0 ng/mL cho thấy khả năng mắc ung thư tuyến tiền liệt.

Sử dụng mức độ nguy cơ để xác định điều trị

Phân tầng nguy cơ đối với ung thư tuyến tiền liệt khu trú liên quan đến việc phân loại bệnh nhân thành nguy cơ thấp, trung bình hoặc cao dựa trên chỉ số PSA ban đầu của từng bệnh nhân, giai đoạn ung thư lâm sàng và điểm Gleason.

Bác sĩ Teo chia sẻ thông thường những bệnh nhân có nguy cơ thấp có thể cân nhắc theo dõi tích cực tuy nhiên những bệnh nhân có nguy cơ trung bình và cao có thể yêu cầu điều trị trước. Do những bệnh nhân có đặc điểm lâm sàng ác tính hơn sẽ có nguy cơ khối u phát triển và tiến triển cao hơn.

Ngoài ra, bệnh nhân lớn tuổi hơn có tình trạng bệnh phát triển chậm và nguy cơ thấp có thể không chống chọi được với các bệnh khác và việc điều trị ung thư tuyến tiền liệt sẽ không có lợi. Một hướng dẫn chung là tuổi thọ dự kiến của bệnh nhân phải được ít nhất là 10–15 năm tại thời điểm chẩn đoán.

Bác sĩ Tham cũng chỉ ra rằng những những bệnh nhân mắc bệnh nặng hơn sẽ được nhiều lợi ích hơn. Tuy nhiên, nguy cơ xuất hiện các tác dụng phụ có thể xảy ra ở bất kỳ bệnh nhân nào đang điều trị chữa khỏi bệnh. Do đó, mỗi bệnh nhân và bác sĩ chuyên khoa của họ cần cân nhắc cẩn thận giữa lợi ích và nguy cơ tiềm ẩn của việc điều trị tích cực bằng cách xem xét tất cả các yếu tố liên quan, bao gồm tuổi tác và tình trạng sức khỏe chung của từng cá nhân.

Dựa trên các dữ liệu có sẵn, bác sĩ Tham đề xuất một khung thảo luận rộng rãi đối với bệnh nhân, trong đó xem xét mức độ nguy cơ và tuổi sinh học (Hình 1).

Hình 1

Các cụm từ tắt RT – Liệu pháp xạ trị ADT - Liệu pháp ức chế nội tiết tố androgen RT+ - Xạ trị và điều trị bổ sung, bao gồm xạ trị hạch vùng chậu và liệu pháp cắt giảm androgen dài hạn.

Tối ưu hóa liệu pháp xạ trị

Liều xạ trị phân bố đến các tế bào ung thư càng cao thì cơ hội chữa khỏi càng lớn. Tuy nhiên, lượng bức xạ có thể được sử dụng có giới hạn vì có thể gây nguy cơ tổn thương cấu trúc bình thường bên cạnh. Đặc biệt, xạ trị tiền liệt tuyến có thể gây tác dụng phụ cấp hoặc muộn tới trực tràng và bàng quang.

Để giải thích vấn đề này, bác sĩ Tham đã mô tả các cách tối ưu hóa xạ trị. Thứ nhất, việc sử dụng các chùm tia X từ các hướng khác nhau cho phép hội tụ các chùm về phía mục tiêu. Điều này đòi hỏi công suất máy tính tốc độ cao để xác định góc và cường độ tối ưu của mỗi chùm tia, và được gọi là xạ trị biến liều (IMRT).

Ngoài ra, chia liều bức xạ thành liều nhỏ hơn tiến hành trong nhiều tuần cũng giúp trực tràng và bàng quang hồi phục. Trước mỗi lần điều trị hàng ngày, tuyến tiền liệt được kiểm tra nhằm đảm bảo độ chính xác được duy trì trong một quá trình được gọi là xạ trị dưới sự hướng dẫn hình ảnh. Khối u cũng được nhắm đích sinh học bằng liệu pháp ức chế nội tiết tố androgen (điển hình là các chất chủ vận dưới da hormone LH và GnRH (LHRH)) ở bệnh nhân nhóm nguy cơ trung bình hoặc cao.

Lựa chọn giữa phẫu thuật mở và phẫu thuật robot

Quyết định trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt khu trú không chỉ hạn chế ở quyết định phương thức điều trị. Ví dụ, đối với phương pháp phẫu thuật, phẫu thuật được thực hiện như thế nào, phẫu thuật mở cắt bỏ tuyến tiền liệt theo phương pháp truyền thống hay phẫu thuật bằng robot, đồng thời có thể ảnh hưởng đến thời gian phục hồi sau phẫu thuật và bảo tồn các chức năng của cơ thể. Tiêu chuẩn chăm sóc hiện nay đối với phẫu thuật là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộh tuyến tiền liệt bằng robot.

Tại phần trình bày của mình về phẫu thuật robot chữa khỏi trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt khu trú, bác sĩ Teo đã chia sẻ phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng robot hiện đại có thể bảo tồn dây thần kinh để duy trì sự cương cứng hay bảo toàn cổ bàng quang để cải thiện nhịn tiểu sau phẫu thuật như thế nào mà không ảnh hưởng đến diện cắt ung thư.

So với phương pháp cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng phẫu thuật mở truyền thống, phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng robot mang lại độ chính xác cao trong việc bóc tách và khả năng bảo toàn các dây thần kinh duy trì tốt chức năng hơn nhờ có dụng cụ chuẩn xác và tầm nhìn rõ ràng thông qua camera của robot. Phương pháp này cũng có thời gian hồi phục ngắn hơn do vết thương nhỏ hơn, bệnh nhân chỉ cần nằm viện trung bình 2 ngày.

So với xạ trị, phẫu thuật có ưu điểm tiên lượng và mô học đầy đủ giúp quá trình theo dõi rõ ràng. Thông điệp bác sĩ Teo muốn truyền đạt qua bài thuyết trình của mình là phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt bằng robot, một trong số ít phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt tiên tiến, hiện đang là tiêu chuẩn chăm sóc phẫu thuật cho kết quả chữa khỏi cao và kiểm soát ung thư tiên tiến.

Quan trọng hơn, nếu phẫu thuật cắt bỏ ung thư tuyến tiền liệt còn sót tế bào ung thư trong cơ thể thì rủi ro xạ trị triệt căn thấp hơn nhiều so với rủi ro phẫu thuật triệt căn tế bào bệnh còn sót lại sau xạ trị thất bại.

Kết quả sau điều trị đối với các thủ thuật phẫu thuật và không phẫu thuật

Vì kết quả điều trị ung thư giữa phẫu thuật và xạ trị khá tương đương nên chất lượng cuộc sống cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp bệnh nhân quyết định phương pháp điều trị nào là thích hợp nhất.

Thông thường, đối với ung thư tuyến tiền liệt khu trú, chất lượng cuộc sống được đo lường thông qua khả năng nhịn tiểu, tình dục, tình trạng ruột, sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần.

Đối với xạ trị, bác sĩ Tham chỉ ra rằng qua thời gian hầu hết các bệnh nhân đều bình phục hoàn toàn. Một số bệnh nhân điều trị bằng Liệu pháp ức chế nội tiết tố androgen dài hạn có thể gặp các tác dụng phụ nội tiết trong một năm, nhưng phần lớn bệnh nhân có các triệu chứng về ruột và bàng quang đạt đỉnh điểm khoảng 6-8 tuần kể từ khi bắt đầu xạ trị và các triệu chứng giảm từ 18 tuần sau khi kết thúc điều trị.

Đối với phẫu thuật, khoảng 15% bệnh nhân có thể sớm có trạng thái nhịn tiểu sớm khi rút ống thông, còn hầu hết những người khác có lại sau 2–3 tháng và khoảng 85–90% sẽ có thể nhịn tiểu hoàn toàn vào cuối năm thứ nhất sau phẫu thuật. Với các kỹ thuật chính xác tỉ mỉ để bảo tồn cổ và dây thần kinh niệu đạo, khả năng nhịn tiểu sau phẫu thuật tốt hơn mà không cần phải tái tạo cổ bàng quang, do đó bảo tồn bàng quang và chức năng tình dục mà không ảnh hưởng đến việc kiểm soát ung thư.

Tóm lại, cả phẫu thuật và xạ trị đều có những ưu điểm và nhược điểm khi làm phương pháp điều trị chính đối với ung thư tuyến tiền liệt khu trú. Hầu hết bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt khu trú nên có cơ hội thảo luận với bác sĩ chuyên khoa của họ về phương pháp điều trị phù hợp nhất.