Tin tức & Bài báo

Nghiên cứu mới đã phát hiện ra mối liên hệ giữa thực phẩm chúng ta tiêu thụ với sự phát triển của bệnh gan mạn tính. Bác sĩ Tanujaa Rajasekaran sẽ giải thích thêm về vấn đề này.

Bệnh gan là một dịch bệnh ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới, với hơn 2 triệu ca tử vong do viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan (HCC), một loại ung thư gan nguyên phát phổ biến nhất¹.

Có nhiều loại bệnh lý gan do viêm nhiễm, béo phì và lạm dụng rượu bia gây ra. Theo thời gian, bệnh gan có thể dẫn đến mô sẹo và nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn. Chính vì thế, chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp chữa lành tổn thương và ngăn ngừa nguy cơ suy gan.

Tỷ lệ mắc bệnh lý gan mạn tính hiện đang gia tăng tại các nước phát triển. Nguyên nhân phổ biến nhất chính là gan nhiễm mỡ. Bệnh gan nhiễm mỡ do tích tụ quá nhiều chất béo trong gan. Một lá gan khỏe mạnh thường chỉ chứa một lượng nhỏ chất béo. Khi chất béo tích tụ từ 5-10% trọng lượng của gan thì có nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh gan nhiễm mỡ không gây ra bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào hoặc ngăn cản hoạt động bình thường của gan. Nhưng khoảng 30% những người mắc bệnh này theo thời gian tình trạng bệnh sẽ xấu đi. Gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến viêm gan (phì đại) làm tổn thương mô gan, tại các vùng gan bị tổn thương sẽ dần hình thành mô sẹo. Quá trình này được gọi là xơ hóa gan. Mô sẹo lan rộng khắp gan có thể gây ra bệnh xơ gan (làm cứng gan).

Xơ gan là do gan bị tổn thương nghiêm trọng. Mô sẹo xơ cứng dần thay thế các mô gan khỏe mạnh và làm chậm chức năng của gan cho đến lúc suy giảm chức năng hoàn toàn. Xơ gan còn dẫn đến các bệnh lý như suy gan và ung thư gan.

Tiêu thụ quá nhiều calo sẽ tích tụ chất béo trong gan. Rất may, chúng ta có thể giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ, bệnh gan mạn tính và ung thư gan bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ chế độ ăn uống có chọn lọc.

Nên ăn gì

Chế độ ăn Địa Trung Hải được khuyên dùng để có một lá gan khỏe mạnh. Chế độ ăn Địa Trung Hải là chế độ sử dụng thực phẩm chủ yếu có nguồn gốc thực vật và chất béo lành mạnh.

Khi tuân thủ Chế độ ăn Địa Trung Hải, chúng ta sẽ ăn:

• Nhiều rau củ, trái cây, các loại đậu, đậu lăng và các loại hạt
• Nhiều ngũ cốc nguyên hạt, như bánh mì làm từ lúa mì nguyên cám và gạo lứt
• Nhiều dầu ô liu nguyên chất là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh
• Lượng cá vừa phải, đặc biệt là cá giàu axit béo Omega-3
• Lượng phô mai và sữa chua vừa phải

Các hợp chất chống oxy hóa trong thực phẩm sẽ góp phần bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương. Chất chống oxy hóa được tìm thấy trong cà phê, trà xanh, tỏi sống và thực phẩm có chứa vitamin E (ví dụ: hạt hướng dương, hạnh nhân).

Không nên ăn gì

Nếu bạn ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn thì nên cắt giảm vì một số loại thịt chứa hàm lượng cholesterol và chất béo bão hòa cao góp phần làm tăng lượng chất béo nạp vào và tích tụ chất béo trong gan.

Ngoài ra còn có mối liên hệ chặt chẽ giữa việc tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn với nguy cơ béo phì và tiểu đường, cũng chính là các yếu tố nguy cơ gây ung thư và các bệnh về đường tiêu hóa, bao gồm cả bệnh gan.

Bạn không phải bỏ ăn thịt đỏ hoàn toàn vì đây là nguồn dinh dưỡng có giá trị - cụ thể cung cấp protein, sắt, kẽm và vitamin B12. Nếu bạn ăn thịt đỏ thì nên hạn chế tiêu thụ không quá ba phần/tuần (tương đương với 350–500 g trọng lượng đã nấu chín³). Nên chọn thịt nạc thay vì thịt mỡ. Ăn ít thịt chế biến sẵn, nếu có thể.

Cơ thể con người xử lý glucose và fructose, là những loại đường có nhiều nhất trong chế độ ăn uống của chúng ta theo những cách khác nhau. Hầu như mọi tế bào trong cơ thể đều có thể phân hủy glucose để tạo ra năng lượng. Nhưng bộ phận duy nhất có thể xử lý fructose là tế bào gan. Khi có quá nhiều fructose trong chế độ ăn uống, gan sẽ tích trữ chúng dưới dạng chất béo. Vì thế chúng ta nên hạn chế thực phẩm nhiều đường, chẳng hạn như đồ uống có đường, bánh ngọt và kẹo.

Tập thể dục

Nên tập aerobic cường độ từ trung bình đến cao 150 phút mỗi tuần để có một lá gan khỏe mạnh.

Tập aerobic sẽ giúp cắt giảm lượng chất béo tích tụ trong gan. Các bài tập đối kháng hay rèn luyện sức bền như nâng tạ có thể làm giảm chất béo trong gan. Đặt mục tiêu từ 30-60 phút trở lên cho các bài tập aerobic ở mức độ trung bình đến cao ít nhất 5 ngày/tuần và các bài tập rèn luyện sức bền cường độ từ trung bình đến cao 3 ngày/tuần.

Kết luận

Khi bệnh gan vẫn còn ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới, thì đây là một vấn đề cấp bách cần được quan tâm và phòng ngừa càng sớm càng tốt. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng lối sống không lành mạnh có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tổng thể, cùng nguy cơ bệnh lý gan mạn tính đang gia tăng.

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh gan. Đặc biệt, việc áp dụng Chế độ ăn Địa Trung Hải kết hợp tập thể dục sẽ giúp đẩy lùi dần căn bệnh toàn cầu này.

¹Lin L et. al. “The Burden and Trends of Primary Liver Cancer Caused by Specific Etiologies from 1990 to 2017 at the Global, Regional, National, Age, and Sex Level Results from the Global Burden of Disease Study 2017”. Liver Cancer 2020 . 9:563 – 582.
²World Cancer Research Fund International, 2023