မှဲ့ကင်ဆာ

မှဲ့ကင်ဆာဆိုတာဘာလဲ ?

Melanoma သည် melanocytes ဟုခေါ်သော အရေပြားဆဲလ်အမျိုးအစားတစ်ခုတွင် ကင်ဆာဖြစ်စေသော (ကင်ဆာ) ဆဲလ်များ ဖြစ်ပေါ်သည့် ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ Melanocytes သည် အရေပြားအရောင်ကိုပေးသော ရောင်ခြယ်ပစ္စည်းဖြစ်သည့် melanin ကိုထုတ်လုပ်ရန် တာဝန်ရှိသည်။ အဆိုပါဆဲလ်များသည် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ဒဏ်ကြောင့် အရေပြား၏ နက်ရှိုင်းသောအလွှာများကို နေရောင်နှင့် ထိတွေ့သောအခါတွင် melanin များ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေပါသည်¹။

အနောက်နိုင်ငံများတွင် ရင်ဘတ်၊ နဖူးနှင့် ခြေလက်များကဲ့သို့သော အရေပြား၏ နေရောင်ခြည်ထိတွေ့သည့်နေရာများမှ ထွက်ပေါ်လာလေ့ရှိသည်။ သို့သော်လည်း အာရှတွင် နေရောင်ခြည်နှင့် ထိတွေ့မှုနည်းသော လက်များနှင့် ခြေဖဝါးများတွင် မကြာခဏ တွေ့ရလေ့ရှိပြီး ပါးစပ်အတွင်းပိုင်း အကျိအချွဲများ၊ နှာခေါင်းပြွန်များ၊ စအိုနှင့် မိန်းမအင်္ဂါများတွင်လည်း တွေ့ရလေ့ရှိသည်။²

Melanoma သည် အခြားအရေပြားကင်ဆာများဖြစ်သည့် squamous cell နှင့် basal cell ကင်ဆာများထက် များစွာနည်းပါသည်။ အထူးသဖြင့် တွေ့ရှိပြီး စောစီးစွာ မကုသပါက ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ကူးစက်နိုင်ခြေ ပိုများသောကြောင့် ပို၍အန္တရာယ်ရှိသည်။³

မှဲ့ကင်ဆာအမျိုးအစားများ

Melanomas အများစုသည် အရေပြားတွင် စတင်ပြီး cutaneous melanomas ဟုခေါ်ပါသည်။ cutaneous melanomas အမျိုးအစားအမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ အဖြစ်များဆုံးတွေမှာ ^3,4,5-

• အပေါ်ယံပြန့်ပွားနေသော melanoma - ဤသည်မှာ အနောက်တိုင်းလူများတွင် တွေ့ရအများဆုံး melanoma အမျိုးအစားဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် အရေပြား၏ နက်ရှိုင်းသောအလွှာသို့ မ၀င်ရောက်မီ အရေပြားတစ်လျှောက် ဖြည်းဖြည်းချင်း ကြီးထွားလာတတ်သည်။ ၎င်းသည် ခန္ဓာကိုယ်ရှိ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို ဖြစ်နိုင်သော်လည်း အထူးသဖြင့် အမျိုးသားများတွင် ကိုယ်လုံး (ကိုယ်ခန္ဓာ၏ အလယ်ပိုင်း) နှင့် အမျိုးသမီးများတွင် ခြေထောက်များရှိသည်။

• Nodular melanoma - Nodular melanoma သည် အရေပြား၏ နက်ရှိုင်းသော အလွှာသို့ လျင်မြန်စွာ ထိုက်ဖောက်နိုင်သောကြောင့် ပိုမိုအဆင့်မြင့်သော အဆင့်တွင် တွေ့ရတတ်သည်။ နေလောင်ဒဏ်ခံရသော အရေပြားပေါ်တွင် ရောင်စုံအဖုအလုံးကြီး (အဖု) အဖြစ်များသောအားဖြင့် တွေ့ရတတ်သည်။ melanomas ၏ (၁၅) ရာခိုင်နှုန်းအထိသည်ဤအမျိုးအစားဖြစ်သည်။

• Lentigo maligna melanoma - ဤ melanoma အမျိုးအစားသည် အရေပြားထဲသို့ ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ မကြီးထွားမီ နှစ်ပေါင်းများစွာ ဖြည်းဖြည်းနှင့် အပေါ်ယံအားဖြင့် ကြီးထွားနိုင်သည်။ ၎င်းသည် melanomas ၏ (၁၅) ရာခိုင်နှုန်း အထိရှိသည်။ မျက်နှာ၊ နား၊ လည်ပင်း သို့မဟုတ် ဦးခေါင်းရှိ နေရောင်ခြည်ဒဏ်ခံရသော အရေပြားတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော ပုံသဏ္ဍာန်ရှိသော အသားအရောင် သို့မဟုတ် အညိုကွက်များအဖြစ် ပေါ်လာတတ်သည်။

• Acral lentiginous melanoma- ၎င်းသည် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ရှားရှားပါးပါး အရေပြားပုံစံတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အာရှ၊ အာဖရိကနှင့် ဟစ်စပန်နစ်နောက်ခံများ အပါအဝင် ညိုမည်းသော အသားအရေရှိသူများတွင် အဖြစ်အများဆုံး အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ အခြား melanomas များနှင့်မတူဘဲ acral lentiginous melanoma သည် လက်ဖဝါး၊ ခြေဖဝါးနှင့် လက်သည်းအောက်ရှိ နေရောင်နှင့် မထိတွေ့နိုင်သော နေရာများတွင် အများအားဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် ၎င်းသည် အဆင့်မြင့်သည့်အဆင့်သို့ ရောက်သည်အထိ မတွေ့နိုင်သောကြောင့် အပေါ်ယံတွင် ပျံ့နှံ့နေသော melanoma ထက် ပိုမိုဆိုးရွားသော ရောဂါတိုးတက်မှု (အလားအလာ) ရှိသည်။

• Desmoplastic melanoma- Desmoplastic melanoma သည် များသောအားဖြင့် အရေပြားအရောင်နှင့် တူညီပြီး အမာရွတ်ကဲ့သို့ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ ဦးခေါင်း သို့မဟုတ် လည်ပင်းရှိ နေရောင်ခြည်ဒဏ်ခံရသော အရေပြားပေါ်တွင် အများဆုံးတွေ့ရှိရသည်။

Melanomas သည် နေရောင်ခြည်နှင့် ထိတွေ့မှု အနည်းငယ်သာ သို့မဟုတ် လုံးဝမရှိသော ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများတွင်လည်း ဖြစ်ခဲပါသည်။ ၎င်းတို့ကို လူအများစု စစ်ဆေးရန် မထင်ထားသော နေရာများတွင် ဖြစ်ပွားသောကြောင့် ၎င်းတို့ကို လျှို့ဝှက် melanomas ဟုခေါ်သည်။

• Mucosal melanomas သည် နှာခေါင်း၊ ပါးစပ်၊ လည်ချောင်း၊ အစာအိမ်နှင့် လိင်အင်္ဂါများ၏ အကျိအမြှေးပါးများ (အတွင်းပိုင်းအလွှာ) တွင် ဖြစ်ပွားပါသည်။
• Ocular melanoma သည် မျက်လုံးတွင် အဖြစ်များပြီး uvea (မျက်လုံးဘောလုံး၏ အလယ်အလွှာ) တွင် အဖြစ်များသည်။ ၎င်းတို့ကို cutaneous melanomas နှင့် ကွဲပြားစွာ ကုသသည်။

မှဲ့ကင်ဆာသည် ဘယ်လောက်အဖြစ်များပါသလဲ ?

Melanoma သည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ကင်ဆာအားလုံး၏ (၂) ရာခိုင်နှုန်းအောက်တွင်သာရှိသည်။ အထူးသဖြင့် ဩစတေးလျနှင့် နယူးဇီလန်တို့တွင် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ပို၍အဖြစ်များသည်။ စင်္ကာပူမှာ ရှားရှားပါးပါးဖြစ်ပြီး ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုရဲ့ (၀.၅ ) ရာခိုင်နှုန်း ထက်နည်းပါတယ်။⁷။

မှဲ့ကင်ဆာဘာကြောင့်ဖြစ်ပါသလဲ ?

Melanocytes များသည် ၎င်းတို့၏ DNA တွင် ပြောင်းလဲမှု (ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ) ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ပုံမှန်မဟုတ်စွာ ကြီးထွားလာပြီး အကျိတ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသောအခါတွင် Melanoma ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဗီဇပြောင်းခြင်းအတွက် အကြောင်းရင်းအတိအကျကို အပြည့်အစုံမသိရသော်လည်း UV အလင်းရောင်သည် နေရောင်ခြည်ထိတွေ့သော အရေပြားပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်သည့် melanoma အများစုအတွက် အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆပါသည်။ အခြား၊ မရှင်းလင်းသောအချက်များကြောင့် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်မထိတွေ့သောနေရာများတွင် melanomas များ ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။

မှဲ့ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေအချက်များ

လူတစ်ဦးသည် melanoma ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဆရာဝန်များသည် အမြဲတမ်းရှင်းလင်းချက်မရှိနိုင်ဘဲ၊ အခြားတစ်ဦးမှာ အရေပြားကင်ဆာဖြစ်ပွားခြင်းမရှိပေ။ သို့သော်၊ လူတစ်ဦးတွင် melanoma ဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည့် အချို့သော အကြောင်းရင်းများ ပါဝင်သည်^8,9,10။

• ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကို ထိတွေ့ခြင်း-

  • ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ melanomas ၏ (၈၅) ရာခိုင်နှုန်းအထိသည် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကြောင့်ဖြစ်ပါသည်¹¹။ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်သည် နေရောင်မှ လည်းကောင်း၊ အသားရောင်အိပ်ရာများမှလည်းကောင်း ထွက်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ကမ္ဘာ့အီကွေတာနှင့် ပိုနီးသော သို့မဟုတ် မြင့်မားသောအရပ်တွင် နေထိုင်သူများသည် ပိုမိုပြင်းထန်သော နေရောင်ခြည်ကို ခံစားရပြီး ထို့ကြောင့် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် ပမာဏ ပိုမိုထိတွေ့ကြသည်။ UV Index သည် တစ်နေ့တာအတွင်း နေရောင်ခြည်၏ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်၏ ပြင်းထန်မှုကို တိုင်းတာခြင်း ဖြစ်သည်။ စကေးသည် အနိမ့် (ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်အညွှန်းကိန်း သုည မှ ၂ )၊ အလယ်အလတ် (၃ ​​မှ ၅)၊ မြင့် (၆ မှ ၇ )၊ အလွန်မြင့်မား (၈ - ၁၀ ) နှင့် အလွန်အမင်း (၁၁ အထက်)။ စင်္ကာပူတွင် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် ထိတွေ့မှုသည် နံနက် ၁၁ နာရီမှ ညနေ ၃ နာရီကြားတွင် အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး ဤအချိန်ကာလတွင် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် အညွှန်းကိန်းသည် အလွန်မြင့်မားပြီး အလွန်အမင်းအဆင့်သို့ ရောက်ရှိလေ့ရှိပါသည်¹²။

  • ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်အညွှန်းကိန်း ၃ နှင့်အထက်ရှိသောအခါ နေရောင်ခြည်နှင့် ထိတွေ့မှုမရှိသော အရေပြားသည် အထူးသဖြင့် ထပ်ခါတလဲလဲထိတွေ့ခြင်းဖြင့် အရေပြားဆဲလ်များကို အမြဲတမ်းပျက်စီးစေသည်။ အပြင်မှာ အလုပ်လုပ်တာထက် ပုံမှန်နေရောင်နဲ့ ပိတ်ရက်တွေမှာ ပြင်းထန်တဲ့ နေရောင်ခြည်နဲ့ ထိတွေ့မှု တိုတိုနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ နေလောင်တဲ့ အချိန်တွေမှာ ကြုံတွေ့ရရင် သင့်မှာ အန္တရာယ်ပိုများပါတယ်။

• နေလောင်လွယ်သောအသားအရည်- Melanoma သည် မည်သူမဆို ထိခိုက်နိုင်သော်လည်း သင့်တွင် လှပသောအသားအရေ၊ ရွှေရောင် သို့မဟုတ် ဆံပင်နီများ၊ အရောင်ဖျော့သောမျက်လုံးများ၊ တင်းတိပ်များနှင့် နေလောင်ခြင်းထက် နေလောင်ခံရနိုင်ခြေ ပိုများပါသည်။

• ယခင် melanoma သို့မဟုတ် အခြားအရေပြားကင်ဆာအမျိုးအစား- သင့်တွင် ယခင် melanoma သို့မဟုတ် အခြားအရေပြားကင်ဆာဖြစ်ဖူးပါက သင့်တွင် အခြားသော melanoma ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများပါသည်။

• ပုံမှန်မဟုတ်သော မှဲ့များ သို့မဟုတ် မှဲ့များစွာရှိခြင်း- သင့်ခန္ဓာကိုယ်ပေါ်တွင် မှဲ့ငါးဆယ်ကျော်ရှိခြင်းသည် အထူးသဖြင့် ကြီးမားသော သို့မဟုတ် ပုံသဏ္ဍာန် သို့မဟုတ် အရောင်မမှန်ပါက melanoma ဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးလာကြောင်း ညွှန်ပြပါသည်။

• သားအိမ်ကင်ဆာ၏ မိသားစုရာဇဝင်- ပထမအဆင့် ဆွေမျိုး (မိဘ၊ မွေးချင်း သို့မဟုတ် ကလေး) တွင် melanoma ရှိလျှင် သို့မဟုတ် သင့်တွင် melanoma ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါသည်။ နေရောင်ခြည် မကြာခဏထိတွေ့ခြင်း၏ မျှဝေထားသော မိသားစုနေထိုင်မှုပုံစံ၊ ပိုမိုဖြူစင်သော အသားအရေရှိရန် အမွေဆက်ခံသည့် သဘောထား၊ မိသားစုအတွင်း ဖြစ်ပေါ်သည့် မျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (သို့) ဤအချက်များ ပေါင်းစပ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်⁹။ သင့်ဆွေမျိုးမှာ အသက် 30 နှစ်အောက် ငယ်ရွယ်စဉ်တွင် melanoma ရှိခဲ့ပါက သို့မဟုတ် သင့်တွင် melanoma 10 ရှိ ပထမအဆင့် ဆွေမျိုးများစွာရှိလျှင် သင့်တွင် ဖြစ်နိုင်ချေ အမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်¹⁰။

• ကိုယ်ခံအားစနစ် အားနည်းခြင်း- ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစားထိုးကုသမှု ခံယူပြီးနောက် ကဲ့သို့သော ခုခံအားစနစ်ကို ဖိနှိပ်ရန် ဆေးဝါး လိုအပ်သူများ အပါအဝင် ခုခံအားစနစ် အားနည်းနေသူများ သို့မဟုတ် လူ၏ ခုခံအားကျဆင်းမှု ဗိုင်းရပ်စ် (HIV) ရောဂါပိုး ကဲ့သို့သော အချို့သော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အခြေအနေများ ရှိသူများသည် အရေပြားကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများသည်။

မှဲ့ကင်ဆာ၏ ဝေဒနာများနှင့် လက္ခဏာများသည် ဘာတွေပါလဲ ?

melanoma ၏သတိပေးလက္ခဏာများကို သိရှိခြင်းသည် ကင်ဆာကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်ပြီး မပြန့်ပွားမီ ကုသရန်သေချာစေနိုင်သည်။ melanoma ၏ပထမဆုံးလက္ခဏာများမှာ ရှိပြီးသားမှဲ့ပြောင်းလဲမှု သို့မဟုတ် သင့်အရေပြားပေါ်ရှိ အရောင်ခြယ်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ပုံမှန်မဟုတ်သောပုံပန်းသဏ္ဍာန်ကြီးထွားမှုအသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

melanoma နှင့် သာမန် ညင်သာပျော့ပျောင်းသော (ကင်ဆာမဟုတ်သော) မှဲ့ကို ခွဲခြားရာတွင် ကူညီရန်အတွက် အောက်ပါ ABCDEလက္ခဏာများနှင့် တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးပါ^8,11,13။

• A သည် Asymmetry အတွက်ဖြစ်သည်- မှဲ့၏တစ်ခြမ်းများ ကွဲပြားပါသလား။ Melanomas များသည် ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်သော မှဲ့များတွင် ပို၍ဖြစ်နိုင်ချေရှိပြီး တစ်ဝက်တစ်ပျက်သည် အခြားတစ်ခုနှင့် မကိုက်ညီပါ။

• Bသည် Border အတွက်ဖြစ်သည်- အစွန်းများသည် မညီမညာ၊ ကောက်ကျစ်နေသော သို့မဟုတ် အထစ်များ ရှိပါသလား။ ပုံမှန်မဟုတ်သော နယ်နိမိတ်များရှိသော မှဲ့များကို သတိထားပါ။

• C သည် အရောင်အတွက်ဖြစ်သည်- ကွဲပြားသောအရိပ်များနှင့် အရောင်ကွက်များ ရှိပါသလား။ Melanomas သည် မကြာခဏ အရောင်မညီဘဲရှိပြီး အနက်၊ မီးခိုးရောင်၊ အညိုရောင်၊ ပန်းရောင် သို့မဟုတ် အဖြူရောင် အရိပ်များ ကွဲပြားနိုင်သည်။ ပုံမှန် မှဲ့များသည် အများအားဖြင့် အရောင်အညီအမျှ ကွဲပြားကြသည်။

• D သည် Diameter အတွက်ဖြစ်သည်- မှဲ့သည် (၅) မီလီမီတာထက် ပိုကြီးသလား သို့မဟုတ် 5 မီလီမီတာထက် သေးငယ်သော်လည်း ပိုကြီးလာပါသလား။ (၅) မီလီမီတာထက် ပိုကြီးတဲ့ မှဲ့က ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေ ပိုများပါတယ်။

• E သည် Evolution အတွက်ဖြစ်သည်- မှဲ့သည် ပုံပန်းသဏ္ဌာန် သို့မဟုတ် အရွယ်အစား ပြောင်းလဲနေပါသလား။ ပိုကြီးလာခြင်း၊ အရောင် သို့မဟုတ် ပုံသဏ္ဍာန်ပြောင်းလဲသွားသော မှဲ့ကဲ့သို့သော ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုများကို ရှာဖွေပါ။

ရုပ်ဆိုးသော ဘဲကလေး လက္ခဏာဟု လူသိများသော နောက်ထပ် အရေးကြီးသော လက္ခဏာမှာ သင့်အရေပြားရှိ အခြားသော မှဲ့များနှင့် မတူဘဲ ထင်ရှားပေါ်လွင်သော မှဲ့တစ်ခု ဖြစ်သည်။

အာရှလူမျိုးများတွင် ဤလူဦးရေတွင် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်သော အရေပြားကင်ဆာအမျိုးအစားဖြစ်သည့် acral lentiginous melanoma ၏ လက္ခဏာများကို သိရှိရန် အရေးကြီးပါသည်။ သတိထားရမယ့်အချက်များမှာ ¹⁴-

• သင့်ခြေသည်း သို့မဟုတ် လက်သည်းအောက်ရှိ မျဉ်းကြောင်းများ သို့မဟုတ် အရောင်ပြောင်းခြင်းသည် လက်သည်းပျက်စီးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။
• လက် သို့မဟုတ် ခြေဖဝါးတွင် ကြီးထွားလာနိုင်သည့် ပြောင်းလဲနေသည့်နေရာ။
• ယားယံခြင်း သို့မဟုတ် သွေးထွက်စေသော သင့်ခြေဖဝါး သို့မဟုတ် လက်ဖဝါးပေါ်ရှိ အရေပြားပေါ်ရှိ ထူထဲသောအကွက်တစ်ခု။

Melanomas သည် ပုံပန်းသဏ္ဌာန်အားဖြင့် များစွာကွဲပြားသည်။ အချို့က အထက်ဖော်ပြပါ ပြောင်းလဲမှုအားလုံးကို ပြသနိုင်သော်လည်း အချို့မှာ သတိပေးလက္ခဏာတစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုသာ ရှိနိုင်သည်။ သင့်တွင် စိုးရိမ်ရသည့် မှဲ့တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော မှဲ့များရှိနေပါက လိုအပ်ပါက ၎င်းတို့ကို စစ်ဆေးရန်နှင့် ကုသရန် သင့်ဆရာဝန်ထံ ဆောလျင်စွာ ပြသသင့်သည်။

မှဲ့ကင်ဆာရောဂါရှာဖွေခြင်း

အကယ်၍ melanoma သံသယရှိပါက သင့်တွင် ကင်ဆာရှိ၊မရှိ ဆုံးဖြတ်ရန် သင့်ဆရာဝန်က ထပ်မံစုံစမ်းပါမည်^5,8,15။

• ဆေးခန်းမှတ်တမ်းနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်း- သင့်ဆရာဝန်သည် ရောဂါလက္ခဏာများ၊ ဖြစ်နိုင်ခြေအချက်များနှင့် မိသားစုရာဇဝင်ကို မေးမြန်းမည်ဖြစ်ပြီး သင့်အရေပြားကို ဂရုတစိုက်ကြည့်ရှုပြီး ကြီးမားသော ပြန်ရည်ကျိတ် များ (ကင်ဆာပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည့်နေရာ) ကို မေးမြန်းမည်ဖြစ်သည်။ လက်ကိုင်ပုံချဲ့ကိရိယာဖြစ်သည့် dermatoscope ကို သံသယဖြစ်ဖွယ်နေရာကို ပိုမိုနီးကပ်စွာစစ်ဆေးရန်နှင့် သာမန်မျက်စိဖြင့်မမြင်နိုင်သော အရေပြားမျက်နှာပြင်အောက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံများကိုကြည့်ရှုရန် အသုံးပြုသည်။ မှဲ့သည် ကင်ဆာဟုတ်မဟုတ် ဆရာဝန်ကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် ကွန်ပျူတာဖြင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်သော ဧရိယာ၏ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံများကို ယူနိုင်သည်။

• တစ်ရှူးအသားစဥ်စစ်ဆေးခြင်း-

  • သင့်အရေပြားပေါ်ရှိ အစက်အပြောက်သည် melanoma ဖြစ်နိုင်သည်ဟု သင့်ဆရာဝန်က သံသယရှိပါက အစက်အပြောက်တစ်ခုလုံးကို အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန် (biopsied) ကို ဖယ်ရှားပါသည်။ အရေပြားအသားစဥ်စစ်ဆေးရန် နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးရှိသည်။ သင့်ခန္ဓာကိုယ်ပေါ်ရှိ သံသယဖြစ်ဖွယ်ဧရိယာအရွယ်အစား၊ အမာရွတ်ဖြစ်နိုင်ခြေနှင့် အခြားအချက်များပေါ်မူတည်၍ သင့်ဆရာဝန်က သင့်အတွက် အကောင်းဆုံးရွေးချယ်မှုကို ရွေးချယ်မည်ဖြစ်သည်။

  • "အရေပြားအသားစဥ်စစ်ဆေးခြင်းသည် များသောအားဖြင့် ဧရိယာထုံးဆေးကိုအသုံးပြု၍ သင့်ဆရာဝန်၏ရုံးခန်းတွင်ပြုလုပ်သော ရိုးရှင်းသောလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထုံးဆေးထိုးထားသောကြောင့် အနည်းငယ် နာကျင်ခံစားရနိုင်သော်လည်း အသားစယူစဉ်အတွင်း နာကျင်မှုကို မခံစားရသင့်ပါ။ ထို့နောက် ဒဏ်ရာကို ချုပ်ရိုးငယ်များဖြင့် ပိတ်ကာ အဝတ်စဖြင့် အုပ်ထားသည်။ သင့်တွင် lymph node ကြီးနေပါက၊ သင့်ဆရာဝန်သည်လည်း lymph node ကို စီစစ်နိုင်ပါသည်။

  • တစ်သျှူးနမူနာများကို ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကာ melanoma ဆဲလ်များ ရှိနေခြင်း ရှိ၊မရှိ ဆုံးဖြတ်ရန်။ အကယ်၍ melanoma ကိုတွေ့ရှိပါက ရောဂါဗေဒပညာရှင် (ဓာတ်ခွဲခန်းတွင်အလုပ်လုပ်သော အထူးကုဆရာဝန်) သည် အကျိတ်အထူနှင့် အတိမ်အနက်၊ တက်ကြွစွာခွဲခြမ်းနေသောဆဲလ်အရေအတွက် (mitotic rate ဟုလူသိများသည်) နှင့် နမူနာ၏အနားသတ်များသည် ကင်ဆာဆဲလ်များရှင်းလင်းခြင်းရှိမရှိတို့ကို ကြည့်ရှုမည်ဖြစ်သည်။ ဤအင်္ဂါရပ်များသည် ကင်ဆာမည်မျှပြင်းထန်ကြောင်းနှင့် နောက်ထပ်ကုသရန် လိုအပ်သည်များကို သင့်ဆရာဝန်က ဆုံးဖြတ်ရန် ကူညီပေးသည်။

  • ကင်ဆာဆဲလ်များတွင် မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးမှုကိုလည်း လုပ်ဆောင်နိုင်သော်လည်း NRAS နှင့် C-KIT ဗီဇပြောင်းလဲမှုများကဲ့သို့သော BRAF ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ) ကိုရှာဖွေရန်လည်း မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးမှုကို လုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး NRAS နှင့် C-KIT ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်လေ့ရှိပါသည်⁵။

• သွေးစစ်ဆေးခြင်း- သင့်ကျောက်ကပ်၊ အသည်းနှင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီလုပ်ဆောင်ချက်များ အပါအဝင် သင့်အထွေထွေကျန်းမာရေးကို စစ်ဆေးရန် သွေးစစ်ဆေးမှုများကို လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်သည်။ melanoma သည် ခန္ဓာကိုယ်၏ အလှမ်းဝေးသော အစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါက Lactate dehydrogenase (LDH) ဟုခေါ်သော အင်ဇိုင်းအဆင့်များကို တိုင်းတာရန် စမ်းသပ်မှု ပြုလုပ်နိုင်သည်။ LDH အဆင့်မြင့်မားခြင်းသည် ကင်ဆာကို ကုသရန် ပိုမိုခက်ခဲနိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။

မှဲ့ကင်ဆာကို ဘယ်လိုအဆင့်သတ်မှတ်ရမလဲ ?

melanoma ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက်၊ ရောဂါ၏အတိုင်းအတာ (အဆင့်) ကိုဆုံးဖြတ်ရန်နောက်ထပ်စမ်းသပ်မှုများပြုလုပ်နိုင်သည်။ Melanoma သည် အများအားဖြင့် ပြန်ရည်ကျိတ်များ၊ အဆုတ်၊ အသည်း၊ အရိုးများနှင့် ဦးနှောက် ၁၆ သို့ မကြာခဏပျံ့နှံ့သည်။ ပြန့်ပွားနိုင်ခြေ အလွန်နည်းပါးသောကြောင့် အစောပိုင်းအဆင့် melanoma ရှိသူအများစုအတွက် အဆင့်စစ်ဆေးမှုများ မလိုအပ်ပါ။ သင်ပါဝင်နိုင်သည့် စမ်းသပ်မှုများ

• ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေးမှုများ- အများအားဖြင့် အရိုးစကင်န်ပြုလုပ်ခြင်း၊ FDG PET-CT စကင်န်၊ CT သို့မဟုတ် MRI စကင်န်များကို ကင်ဆာပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ သိရှိရန်၊ သို့မဟုတ် ဖြစ်ပါက ခန္ဓာကိုယ်၏ အစိတ်အပိုင်းများထံ သိရှိရန် လုပ်ဆောင်သည်။

• Sentinel lymph node biopsy- ပုံရိပ်ဖော်လေ့လာမှုများတွင် မှတ်သားထားသော ထင်ရှားစွာမြင်သာသော metastases (ကင်ဆာဆဲလ်များပျံ့နှံ့မှု) မရှိပါက အန္တရာယ်များသောအင်္ဂါရပ်များကြောင့်ဟု သံသယရှိပါက Sentinel lymph node biopsy သည် ပြန်ရည်ကျိတ် များသို့ အဏုကြည့်နိုင်သော ပျံ့နှံ့မှုရှိမရှိ စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။ Sentinel node biopsy ပြုလုပ်စဉ်တွင်၊ melanoma တွေ့ရှိသည့်နေရာကို ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဆိုးဆေးကို ထိုးသွင်းပါသည်။ အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များအတွင်းသို့ ဆိုးဆေး၏စီးဆင်းမှုကို ခြေရာခံရန် အထူးကင်မရာကို အသုံးပြုသည်။ ဆိုးဆေး (sentinel lymph nodes ဟုခေါ်သော) ဆိုးဆေးယူသည့် ပထမဆုံး ပြန်ရည်ကျိတ် များကို ဖယ်ရှားပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များအတွက် စမ်းသပ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ကင်ဆာကင်းစင်ပါက၊ melanoma သည် မပြန့်ပွားနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး ပြန်ရည်ကျိတ် ခွဲစိတ်မှု ထပ်မံမလိုအပ်ပါ။

• အဆင့် 0- melanoma သည် အရေပြား၏ အပေါ်ဆုံးအလွှာ (epidermis) တွင်ပါရှိသည်။ Stage 0 ကို melanoma in situ လို့လည်း ခေါ်တယ်။
• အဆင့် I- melanoma သည် မူလနေရာတွင်တည်ရှိပြီး 1 မီလီမီတာထက်နည်းသောအထူသည် အနာပေါက်ခြင်း သို့မဟုတ် အနာမရှိဘဲ အထူ 2 မီလီမီတာအောက်ဖြစ်သည်။
• အဆင့် II- melanoma သည် မူလနေရာတွင်တည်ရှိပြီး 1-2 မီလီမီတာအထူရှိပြီး အနာပေါက်ခြင်း သို့မဟုတ် 2 မီလီမီတာထက်ပိုထူသော အနာရှိခြင်း သို့မဟုတ် မရှိဘဲ။
• အဆင့် III- melanoma သည် မူလနေရာအနီးရှိ lymph node များ၊ အနီးနားရှိ အရေပြားဆီသို့ သို့မဟုတ် အရေပြားအောက်ရှိ တစ်ရှူးများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။
• အဆင့် IV- melanoma သည် အဝေးရှိ အရေပြားနှင့်/သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သည့် အဝေးရှိ lymph nodes၊ အဆုတ်၊ အသည်း၊ ဦးနှောက် သို့မဟုတ် အရိုးများအထိ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။ အဆင့် IV ကိုအဆင့်မြင့် သို့မဟုတ် မက်စတီကျိတ် melanoma ဟုခေါ်သည်။

အစောပိုင်းအဆင့် melanoma များသည် ကုသရန် အခွင့်အလမ်း အမြင့်ဆုံးနှင့် အကောင်းဆုံးရလဒ်များ ရနိုင်ကြပါသည်။

မှဲ့ကင်ဆာကုသမှုနည်းလမ်းရွေးချယ်စရာများ

သင်၏ကုသမှုအစီအစဉ်ကို စဉ်းစားသောအခါ သင့်ဆရာဝန်သည် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဖြစ်သည်¹⁸။

• melanoma ၏တည်နေရာနှင့်အရွယ်အစား
• စင်မြင့် (မည်မျှ ကြီးထွား သို့မဟုတ် ပြန့်ပွားသည်)၊
• melanoma ၏အနက် သို့မဟုတ် အထူ
• ကင်ဆာတွင် သီးခြားမျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ) ရှိမရှိ၊
• သင့်ကျန်းမာရေးနှင့် ကြံ့ခိုင်မှုအဆင့်
• သင်၏အကြိုက်များ

Melanoma ကုသခြင်း၏ ပထမပန်းတိုင်မှာ ကင်ဆာကို ဖယ်ရှားရန်ဖြစ်သည်။ ကင်ဆာကို စောစီးစွာတွေ့ရှိပါက ပျောက်ကင်းနိုင်ချေရှိသည်။ ခေတ်မီ melanomas ရှိသော လူနာများစွာအတွက် အလားအလာသည် မကြာသေးမီက ကုသမှုတွင် တိုးတက်မှုနှင့်အတူ သိသိသာသာ တိုးတက်လာသည်။ သို့ရာတွင်၊ အချို့သောအဆင့်မြင့် melanomas များတွင် ကင်ဆာ၏တိုးတက်မှုကို တတ်နိုင်သမျှကာကွယ်ရန်နှင့် လူနေမှုဘဝတိုးတက်စေရန်အတွက် အာရုံစူးစိုက်မှုမှာ တည်ငြိမ်စေနိုင်သည်။ Melanoma ကို အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများဖြင့် ကုသနိုင်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ပေါင်းစပ်အသုံးပြုသည်^8,13,19။

• ခွဲစိတ်မှု- သေးငယ်ပြီး ပါးလွှာသော melanomas များအတွက်၊ ခွဲစိတ်မှုသည် တစ်ခုတည်းသောကုသမှု လိုအပ်ပေမည်။ melanoma သည် အရေပြားအတွင်း ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာပါက ကင်ဆာပြန့်ပွားနိုင်ခြေရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ခွဲစိတ်မှုအပြီးတွင် အခြားသော ကုသမှုများကို ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ကျန်ရှိသော ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်ပစ်ရန် မကြာခဏ အသုံးပြုကြသည်။ melanoma ကုသရန်အသုံးပြုသော ခွဲစိတ်မှုတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်။

  • ကျယ်ပြန့်သော ခွဲစိတ်မှု Wide local excision - ဤသည်မှာ ကင်ဆာအားလုံးကို ဖယ်ရှားနိုင်စေရန် သေချာစေရန် အနီးနားရှိ melanoma နှင့် ကျန်းမာသော တစ်သျှူးအနားသတ်များကို ဖယ်ရှားရန် ခွဲစိတ်မှုဖြစ်သည်။ ပါးလွှာသော melanomas များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခွဲစိတ်မှုတစ်ခုတည်းဖြင့် ကုသနိုင်သည်။

  • Lymph node dissection ပြန်ရည်ကျိတ်များကို ကုန်စင်အောင်ဖယ်ရှားခြင်း (ဖယ်ရှားခြင်း)- melanoma သည် အရေပြားအတွင်း ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာပါက သို့မဟုတ် အနီးနားရှိ lymph node များသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါက၊ lymph node များကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် ခွဲစိတ်မှုကို အသုံးပြုနိုင်သည်။

  • Mohs ခွဲစိတ်မှု- ဤလုပ်ထုံးလုပ်နည်းသည် မျက်နှာ သို့မဟုတ် နားများကဲ့သို့သော ကျယ်ပြန့်စွာဖြတ်တောက်ရန်ခက်ခဲသည့်နေရာများတွင် အစောပိုင်းအဆင့် melanomas အချို့အတွက် ရွေးချယ်စရာတစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။ ဤလုပ်ထုံးလုပ်နည်းအတွင်း၊ ထိခိုက်နေသောအရေပြားကို အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် စစ်ဆေးပြီးနောက် အလွန်ပါးလွှာသောအလွှာများကို ဖယ်ရှားသည်။ ကင်ဆာဆဲလ်တွေရှိနေရင် ဆရာဝန်က အရေပြားနောက်ထပ်အလွှာကို ဖယ်ရှားပေးပါတယ်။ အလွှာတစ်ခုတွင် ကင်ဆာလက္ခဏာမပြမချင်း ဤလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထပ်ခါတလဲလဲ လုပ်ဆောင်သည်။

• Immunotherapy ( မိမိခုခံအားစနစ်သုံးကုထုံး ) - Immunotherapy သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို တိုက်ခိုက်ရန် ခုခံအားစနစ်၏ စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်းဖြင့် ကင်ဆာကို တိုက်ဖျက်ရန် ခန္ဓာကိုယ်၏ သဘာဝ ခုခံအားကို အသုံးပြုသည်။ melanoma ကုသရာတွင် အသုံးပြုသည့် ကိုယ်ခံအား ကုထုံးများတွင် ဥပမာများ ပါဝင်သည်။

  • PD-1၊ PD-L1 နှင့် CTLA-4 inhibitors- ဤဆေးများသည် ခုခံအားစနစ်ကို မြှင့်တင်ရန် အချို့သော ပရိုတင်းများကို ပစ်မှတ်ထားပြီး အဆင့်မြင့် melanomas များကို ကုသရာတွင် အောင်မြင်မှုရရှိစေပါသည်။ ယင်းသည် ယခင်က အမြင်မကောင်းဖူးသော လူနာများအတွက် ရလဒ်တိုးတက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

  • Oncolytic ဗိုင်းရပ်စ်များ- ၎င်းတို့သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို ကြီးထွားလာစေရန်နှင့် ဖျက်ဆီးရန်အတွက် ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ပြောင်းလဲထားသော ဗိုင်းရပ်စ်များဖြစ်ပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များကို ပိုမိုထိရောက်စွာ တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် ခုခံအားစနစ်ကို မြှင့်တင်ပေးပါသည်။ ပြောင်းလဲလာသောဗိုင်းရပ်စ်ကို အရေပြားကင်ဆာထဲသို့ တိုက်ရိုက်ထိုးသွင်းပြီး ခွဲစိတ်မှုဖြင့် မဖယ်ရှားနိုင်သော သို့မဟုတ် lymph node သို့မဟုတ် အခြားအရေပြားနေရာများသို့ ပျံ့နှံ့သွားသည့်အခြေအနေများတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။

  • Tumor infiltrating lymphocytes (TILs)- မကြာသေးမီက၊ TILs များသည် အဆင့်မြင့် melanoma တွင်အသုံးပြုရန်အတွက် US FDA မှခွင့်ပြုထားသည်။ ၎င်းသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို မှတ်မိရန်နှင့် တိုက်ခိုက်နိုင်စွမ်းရှိသော လူနာ၏ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ခံအား T-cells ကိုအသုံးပြုသည့် ကင်ဆာအတွက် ပထမဆုံးကုသမှုဖြစ်သည်။ TIL များကို ဓာတ်ခွဲခန်းအတွင်း အများအပြားအထိ ချဲ့ထွင်ထားသည့် လူနာ၏ အကျိတ်များမှ စုဆောင်းထားသော "lympho-depleting" chemotherapy အနည်းငယ်ပြီးနောက် လူနာထံ ပြန်မပို့မီ ၎င်းတို့ကို စုဆောင်းပါသည်။ Lymphodepletion သည် သင့်ခန္ဓာကိုယ်ရှိ အခြားကိုယ်ခံအားဆဲလ်များကို လျှော့ချပေးသည့် လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပြီး လွှဲပြောင်းထားသော TIL များကို ပိုမိုထိရောက်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။

• ပစ်မှတ်ထားကုထုံး- ပစ်မှတ်ထားသောကုထုံးများသည် အကျိတ်ကြီးထွားမှုနှင့် ပြန့်ပွားမှုတွင်ပါ၀င်သည့် ကင်ဆာဆဲလ်များရှိ တိကျသောမော်လီကျူးများကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းဖြင့် ကင်ဆာကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားသောဆေးများဖြစ်သည်။ melanoma ဆဲလ်များသည် BRAF ဗီဇပြောင်းလဲမှုများကဲ့သို့သော သီးခြားကင်ဆာဗီဇပြောင်းလဲမှုများကို ခိုအောင်းနေပါက ဤကုထုံးများကို အသုံးပြုပါသည်။ Melanomas သည် အခြားကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများထံ ပျံ့နှံ့သွားခြင်း သို့မဟုတ် ကုသမှုခံယူပြီးနောက် ပြန်ဖြစ်လာသည့်ကိစ္စများတွင်သာမက အန္တရာယ်များသောသူများ (ဥပမာ အဆင့် III ပြန်လည်ပြုပြင်ထားသော melanoma ရှိသူများကဲ့သို့) ခွဲစိတ်မှုအပြီးတွင် melanoma ပြန်လည်ဖြစ်ပွားခြင်းကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ၎င်းကိုအသုံးပြုသည်။

• ဓာတုကုထုံး- ဓာတုကုထုံးသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်ရန် သို့မဟုတ် ခွဲထွက်ခြင်းမှ ရပ်တန့်ရန် ဆေးဝါးများအသုံးပြုခြင်း။ ပိုမိုထိရောက်သော immunotherapy နှင့် ပစ်မှတ်ကုထုံးဆေးဝါးများကို ယခုရရှိနိုင်ပြီဖြစ်သောကြောင့် melanoma ကုသရာတွင် အသုံးနည်းပါသည်။ အခြားကုသမှုများကို မတုံ့ပြန်သော melanoma ကို ထိန်းချုပ်ရန် ကူညီပေးသည့် ရွေးချယ်မှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။

• ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (Radiotherapy): ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကိုသတ်ရန် အားကောင်းပြီး စွမ်းအင်မြင့်ရောင်ခြည်များကို အသုံးပြုသည်။ ခွဲစိတ်မှုဖြင့် လုံးဝဖယ်ရှား၍မရသော melanoma များကို ကုသရန်နှင့် ဦးနှောက် သို့မဟုတ် အရိုးသို့ပျံ့နှံ့သွားသော melanoma ကြောင့်ဖြစ်သော နာကျင်မှုနှင့် အခြားလက္ခဏာများ သက်သာရာရစေရန်အတွက် ကင်ဆာရောဂါကုထုံးကို အသုံးပြုနိုင်သည်။

မှဲ့ကင်ဆာအသက်ရှင်နှုန်း

melanoma အတွက်ခန့်မှန်းချက် (ရလဒ်) သည် အချက်များစွာပေါ်တွင်မူတည်သည်။၎င်းတို့မှာ^19,20,21-

• အကျိတ်လက္ခဏာများ ( melanoma အမျိုးအစား၊ အကျိတ်အထူ၊ ကင်ဆာဆဲလ်များ မည်မျှလျင်မြန်စွာ ခွဲထွက်သည်၊ အနာရှိမရှိ)။
• ခန္ဓာကိုယ်ပေါ်ရှိ အကျိတ်၏တည်နေရာ။
• ရောဂါရှာဖွေရာတွင် ကင်ဆာအဆင့် (ကင်ဆာပျံ့နှံ့မှုအတိုင်းအတာ)။
• သွေးထဲတွင် lactate dehydrogenase (LDH) အဆင့်။
• ကင်ဆာတွင် အချို့သော မျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ပြောင်းလဲမှုများ) ရှိမရှိ၊
• ကင်ဆာက ကုသမှုကို ဘယ်လောက်ကောင်းကောင်း တုံ့ပြန်သလဲ။
• လူနာ၏ လိင်၊ အသက်နှင့် အထွေထွေကျန်းမာရေး။

melanoma ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိထားသောအာရှလူမျိုးများသည် acral lentiginous melanoma အမျိုးအစား၊ ရောဂါရှာဖွေချိန်တွင် ပိုမိုထူထပ်သောအကျိတ်များနှင့် ပိုမိုအဆင့်မြင့်သောရောဂါအခြေအနေရှိနိုင်ခြေပိုများပြီး နောက်ဆုံးတွင် အလုံးစုံခန့်မှန်းခြေပိုဆင်းရဲစေပါသည်။^14,21ရောဂါအကြောင်း အသိပညာနည်းပါးခြင်းသည်လည်း ဤလူနာများတွင် ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ကုသခြင်းအတွက် နှောင့်နှေးစေနိုင်သည်။

Melanoma အဆင့်တိုင်းတွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများသည် အသက်ရှင်နှုန်းက ပိုကောင်းပါသည်။ အကြောင်းရင်းအတိအကျကို မသိရသေးသော်လည်း အမျိုးသမီးများသည် အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ၎င်းတို့၏ melanoma အကြောင်းကို ဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် အလားအလာပိုများသောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်²⁰။

အခြားကင်ဆာအများစုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက melanoma သည် လူနာအများစုအတွက် အတော်လေး ကောင်းမွန်သော အလားအလာရှိပြီး စုစုပေါင်း (၅) နှစ် အသက်ရှင်နှုန်း (၉၄) ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါသည်။ စောစီးစွာ ရောဂါရှာဖွေပြီး ကုသလေလေ ရလဒ်ပိုကောင်းလေဖြစ်သည်။

ရှင်သန်နှုန်းစာရင်းဇယားများကို (၅) နှစ်တစ်ကြိမ်တိုင်းတာသည်ဖြစ်သောကြောင့် melanoma ကုသမှုတွင် လတ်တလောတိုးတက်မှုများကို ထင်ဟပ်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း သတိပြုသင့်သည်။ ယခုအဆင့်မြင့် melanoma ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိသူများသည် ဤကိန်းဂဏာန်းများဖော်ပြသည်ထက် ပိုမိုကောင်းမွန်သောခန့်မှန်းချက် (ရလဒ်) ရှိနိုင်ခြေရှိသည်။ ထို့အပြင်၊ ကင်ဆာသုတေသန၏ အောင်မြင်မှုများသည် ယခင်ကထက် ပိုမိုလျင်မြန်စွာ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖြစ်ပေါ်နေပြီး ပိုမိုကြီးမားသော ထိုးထွင်းသိမြင်မှုများကို ပေးစွမ်းကာ ပိုမိုထိရောက်သော ကုသမှုရွေးချယ်စရာများကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေပါသည်။ မှတ်သားစရာမှာ ပစ်မှတ်ထားကုထုံးနှင့် ပေါင်းစပ်ကိုယ်ခံအားကုထုံးများ၏ လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများမှ အစောပိုင်းဒေတာများသည် ဤလူနာအုပ်စုအတွက် သိသာထင်ရှားသောတိုးတက်မှုဖြစ်သည့် အဆင့် IV ကင်ဆာအတွက် (၅) နှစ် အသက်ရှင်နှုန်း (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းအထိ သရုပ်ပြထားသည်။ သင့်တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီသော ဆေးစစ်ချက်များ ရှိ၊ မရှိ သိရှိနိုင်ရန် သင့်ကုသရေးဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးလိုနိုင်ပါသည်²³။ သင်၏ကုသရေးဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေး၍ သင့်တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီသော ကလင်နစ်စမ်းသပ်မှုများ ရှိပါသလား ဆိုတာ သိရှိလိုပါက ဆွေးနွေးနိုင်ပါသည်။

ရှင်သန်မှုနှုန်းသည် အဆင့် (ကင်ဆာပြန့်ပွားမှု မည်မျှအထိ) ကို အခြေခံ၍ အုပ်စုဖွဲ့ထားသော်လည်း သင့်အသက်အရွယ်၊ အလုံးစုံကျန်းမာရေးနှင့် ကုသမှုအပေါ် ကင်ဆာတုံ့ပြန်မှု မည်မျှကောင်းမွန်သည် စသည့်အချက်များသည် သင့်ရောဂါခန့်မှန်းချက် (ရလဒ်) ကိုလည်း သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည်။ ဤအရာများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာတွင်ပင်၊ သင့်ဆရာဝန်မှ သင့်အား ပေးသော ရောဂါခန့်မှန်းချက်သည် ကျွန်ုပ်တို့တွင် တူညီသောရောဂါရှိဖူးသူများ၏ စာရင်းဇယားများအပေါ် အခြေခံ၍ ခန့်မှန်းချက်တစ်ခု ဖြစ်လိမ့်မည်။ သင့်ခရီးသည် အလားတူအခြေအနေမျိုးတွင် အခြားသူတစ်ဦး၏ခရီးနှင့် ကွဲပြားနေသေးသည်။

မှဲ့ကင်ဆာကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်း

ကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်းဆိုသည်မှာ လူတစ်ဦးတွင် ရောဂါလက္ခဏာမပြမီ ကင်ဆာရှာဖွေခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။ လောလောဆယ်တွင် သာမန်လူများ melanoma အတွက် ပုံမှန်စစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားခြင်းမရှိပါ။ ထို့ကြောင့်၊ အထူးသဖြင့် သင့်တွင် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသောအချက်များ (အထက်ပါ Melanoma Risk Factors များကို ကြည့်ပါ) ရှိပါက သတိထား၍ သံသယဖြစ်ဖွယ်မှဲ့များ သို့မဟုတ် အစက်အပြောက်များတွေ့ရှိပါက သင့်ဆရာဝန်ထံ ချက်ချင်းသွားရောက်စုံစမ်းရန် အရေးကြီးပါသည်။

အချို့လူများတွင် melanoma ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ²⁴-

• melanoma (၁) ကြိမ်ထက်ပိုရှိခဲ့သည် ။
• melanoma ရှိသော ပထမအဆင့် ဆွေမျိုး (မိဘ၊ မွေးချင်း သို့မဟုတ် ကလေး) (၂) ဦး သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသည်။
• ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစားထိုးကုသမှု ခံယူခဲ့သည်။
• dysplastic naevus syndrome ရောဂါ
• မျိုးရိုးလိုက်သော မျိုးဗီဇ မူမမှန်ခြင်း သို့မဟုတ် အရေပြားကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသော လက္ခဏာစုတစ်ခု
• မွေးကတည်းက မှဲ့ကြီး (20cm ထက် ပိုကြီး)

အထက်ဖော်ပြပါအချက်များရှိပါက၊ လစဉ် အရေပြားကို ကိုယ်တိုင်စစ်ဆေးခြင်းအပြင် အရေပြားဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန် (အရေပြားအထူးကု) နှင့် ပုံမှန်ချိန်းဆိုမှုများ ပြုလုပ်ရန် အကြံပြုလိုသည်မှာ အချိန်နှင့်အမျှ ပြောင်းလဲမှုများကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ရန် အရေပြားအထူးကု (အရေပြားအထူးကု) နှင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ခြင်း⁵။

မိသားစုရာဇဝင်ပြင်းထန်သော melanoma၊ ငယ်ရွယ်စဉ်ကတည်းက melanomas သို့မဟုတ် melanomas အများအပြား၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာရာဇဝင်ရှိသူများသည် ၎င်းတို့၏အန္တရာယ်ကို တိုးမြင့်လာစေသည့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်နှင့် စမ်းသပ်ခြင်းများကို သွားကြည့်ရန် အကြံပြုနိုင်ပါသည်²⁵။

မှဲ့ကင်ဆာကိုကာကွယ်ခြင်း

ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် ထိတွေ့မှုကို ကန့်သတ်ခြင်းသည် melanoma နှင့် အခြားအရေပြားကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင်သည်။ ရိုးရှင်းသော အတိုင်းအတာများ ပါဝင်နိုင်သည်^5,12။

• နေ့လယ်ခင်းအချိန်တွင် နေရောင်ကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်း- စင်ကာပူတွင် အထူးသဖြင့် တိမ်အနည်းငယ်သာရှိသော နေ့များတွင် နံနက် ၁၁ နာရီမှ ညနေ ၃ နာရီအထိ လေးနာရီကြာကာလအတွင်း UV Index သည် အလွန်မြင့်မားပြီး အလွန်အမင်းအဆင့်သို့ ရောက်ရှိလေ့ရှိပါသည်။ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် အလွန်ပြင်းထန်သော ဤကာလအတွင်း နေရောင်ခြည်နှင့် ထိတွေ့မှုနှင့် ပြင်ပလှုပ်ရှားမှုများကို လျှော့ချခြင်းဖြင့် နေလောင်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အပြင်ထွက်ရင် ဖြစ်နိုင်ရင် အရိပ်ရှာပါ။

• နေရောင်ကာခရင်မ်ကို တစ်နှစ်ပတ်လုံး လိမ်းပါ- တိမ်ထူနေသော်လည်း နေ့တိုင်း SPF 30 သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော ကျယ်ပြန့်သော နေရောင်ကာခရင်မ်ကို အသုံးပြုပါ။ ထိတွေ့နေသော အရေပြားအားလုံးကို လုံလောက်စွာ လွှမ်းခြုံသေချာစေရန် နေရောင်ကာခရင်မ်ကို ရက်ရက်ရောရော လိမ်းပြီး နှစ်နာရီခြားတစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် သင်ရေကူးနေစဉ် သို့မဟုတ် ချွေးထွက်လျှင် မကြာခဏ လိမ်းပေးပါ။ အရွယ်ရောက်ပြီးသူအတွက် အကြံပြုထားသော နေရောင်ကာခရင်မ်ပမာဏမှာ လက်တစ်ဘက်စီ၊ ခြေထောက်တစ်ခုစီအတွက် လက်ဖက်ရည်ဇွန်း ၁ ဇွန်း၊ ခန္ဓာကိုယ်အရှေ့၊ ခန္ဓာကိုယ်အနောက်၊ လက်ဖက်ရည်ဇွန်း ၁ ဇွန်းနှင့် မျက်နှာ၊ လည်ပင်းနှင့် နားတို့ ပေါင်းစပ်ထားသည့် လက်ဖက်ရည်ဇွန်း ၁ ဇွန်း၊ နေရောင်ကာခရင်မ်ပါတဲ့ နှုတ်ခမ်းကို လိမ်းပြီး ကာကွယ်ဖို့ မမေ့ပါနဲ့။

• အကာအကွယ်အဝတ်အစားများဝတ်ဆင်ခြင်း- ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်အညွှန်းကိန်း ၃ နှင့်အထက်ရှိခြင်းသည် အကာအကွယ်မဲ့အသားအရေကို ပျက်စီးစေနိုင်လောက်အောင် မြင့်မားနေကြောင်း ညွှန်ပြပြီး နေရောင်ကာကွယ်မှု အမျိုးအစားကို တစ်ခုထက်ပို၍ အသုံးပြုသင့်ပါသည်။ နေ့ခင်းဘက် အပြင်ထွက်တဲ့အခါ ဦးခေါင်း၊ လည်ပင်းနဲ့ နားရွက်တွေကို ဖုံးအုပ်ထားနိုင်သော အလျားကျယ် ဦးထုပ်၊ နေရောင်ကာတဲ့ ၀တ်စုံနဲ့ UV အလင်းရောင်ကို တားဆီးထားတဲ့ အနီးကပ်နေကာမျက်မှန်တွေကို ဝတ်ဆင်ပါ။

• နေရောင်ခြည်ကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်း- နေပူဆာလှုံခြင်း နှင့် နေရောင်ခံမီးအိမ်များသည် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်အတုကို ထုတ်ပေးနိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် အသက် (၃၀) မတိုင်မီ အသုံးပြုပါက အရေပြားကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။

• သင့်အရေပြားနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှုရှိခြင်းဖြင့် ပြောင်းလဲမှုများကို သတိပြုမိနိုင်စေရန်- သင့်အရေပြားကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပြီး မှဲ့များ၊ တင်းတိပ်များ၊ အစက်အပြောက်များနှင့် မွေးရာပါအမှတ်များ ပြောင်းလဲမှုများကို ရှာဖွေပါ။ စိုးရိမ်စရာပြောင်းလဲမှုများ သတိပြုမိပါက သင့်ဆရာဝန်ကို အမြန်ပြသပါ။ (အသေးစိတ်အချက်အလက်များအတွက် Melanoma ၏လက္ခဏာများနှင့်ဝေဒနာများကို ကြည့်ပါ)

ရည်ညွှန်းချက်များ