သွေးကင်ဆာ

သွေးကင်ဆာဆိုတာဘာလဲ?

သွေးကင်ဆာသည် သင့်သွေး၊ ရိုးတွင်းခြင်ဆီ သို့မဟုတ် ပြန်ရည်ကြောစနစ် ကို ထိခိုက်စေနိုင်သော ကင်ဆာအမျိုးအစားများစွာကို လွှမ်းခြုံထားသော ကျယ်ပြန့်သောအသုံးအနှုန်းဖြစ်ပါသည်။

သွေးကင်ဆာအမျိုးအစားများ

အဖြစ်များဆုံးသောသွေးကင်ဆာအမျိုးအစားများတွင်ပါဝင်သည်မှာ -

• လူကီးမီးယားသွေးကင်ဆာ
• ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာ
• Myeloma

လူကီးမီးယား သွေးကင်ဆာသည် သင့်သွေးနှင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော သွေးဖြူဥများ လျင်မြန်စွာ ထုတ်လုပ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပွားသော ကင်ဆာအမျိုးအစားဖြစ်ပါသည်။ ဤဆဲလ်များသည် သာမန်သွေးဖြူဥများကဲ့သို့ ရောဂါပိုးများကို မတိုက်နိုင်ဘဲ ရိုးတွင်းခြင်ဆီတွင် စုပုံနေပြီး အခြားပုံမှန်သွေးဆဲလ်များ ထုတ်လုပ်မှုကို အနှောင့်အယှက်ပေးပါသည်¹။

သွေးကင်ဆာ၏ အဓိက အမျိုးအစားများကို ထိခိုက်နိုင်သော သွေးဖြူဥအမျိုးအစား (myeloid သို့မဟုတ် lymphoid cell) နှင့် ရောဂါဖြစ်ပွားပုံ (ပြင်းထန် သို့မဟုတ် နာတာရှည်) အပေါ်အခြေခံ၍ ကျယ်ပြန့်သော အမျိုးအစား လေးမျိုးဖြင့် အုပ်စုဖွဲ့နိုင်သည်²။

• Acute lymphocytic leukaemia (ALL)
• Acute myeloid leukaemia (AML)
• Chronic lymphocytic leukaemia (CLL)
• Chronic myeloid leukaemia (CML)

‌ရေတိုသွေးဖြူဥသွေးကင်ဆာသည် အလွန်လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာပြီး ချက်ခြင်းကုသရန် လိုအပ်သော်လည်း နာတာရှည်သွေးကင်ဆာသည် ပို၍နှေးကွေးလာပြီး ကုသမှုမလိုအပ်နိုင်သေးပေ²။

ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာသည် ပြန်ရည်ကြောစနစ်ကိုထိခိုက်စေသော သွေးကင်ဆာတစ်မျိုးဖြစ်ပါသည်။ ပြန်ရည်ကြောစနစ်ဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်မှ ပိုနေသော အရည်များကို ဖယ်ထုတ်လိုက်နိုင်နှင့် ခုခံအားဆဲလ်များကိုထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ရန် စွမ်းဆောင်ပါသည်။ ၎င်းသည် ပြန်ရည်ကြောဆဲလ်များဟုခေါ်သောသွေးဖြူဥဆဲလ်လေးများကို အထိန်းချုပ်မဲ့ ကြီးထွားစေပြီး ပြန်ရည်ကျိတ်များယောင်ယမ်းလာကာ ခန္ဓာကိုယ်တလျှောက်အဖုအကျိတ်များကို ဖြစ်စေပါသည်³။

ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာအဓိကအမျိုးအစားများမှာ ဟော့ချ်ကင်းပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာနှင့် ‌‌‌‌‌‌‌‌ဟော့ချ်ကင်းမဟုတ်သောပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာ ဟူ၍ရှိပါသည်။ သူတို့ကို ထပ်မံခွဲခြားရသော် ဘီဆဲလ် သို့မဟုတ် တီဆဲလ် ကို ထိခိုက်သော ပြန်ရည်ကျိတ်ဆဲလ်အမျိုးအစားအခြေခံ၍ ခွဲထားပါသည်။ အချို့သောပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာများသည် ကြီးထွားမှုနှေးကြပြီး ရောဂါလက္ခဏာများ သို့မဟုတ် ထိခိုက်မှုများကို တခါတရံမတွေ့ရတတ်သော်လည်း အချို့သည် ဆိုးရွားသော ၊ ကြီးထွားမြန်သော ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာများဖြစ်ကြပြီး ရောဂါလက္ခဏာများလျင်မြန်စွာ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် အမြန်ဆုံးကုသမှုခံယူရန်လိုအပ်ပါသည်⁴။

Myeloma သည် သင့်ခန္ဓာကိုယ်တွင် ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းများမှ ကာကွယ်ပေးသော immunoglobulins ဟုခေါ်သော ပဋိဇီဝပစ္စည်းထုတ်ပေးသော သွေးဖြူဥဆဲလ်များဖြစ်ကြသော plasma cellsများ၏ကင်ဆာဖြစ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ myeloma မိုင်လိုးမားကင်ဆာတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော plasma ဆဲလ်များသည် အသုံးမဝင်သော ပါရာပရိုတိန်းဟုခေါ်သော ပဋိဇီဝပစ္စည်း အမျိုးအစားတစ်မျိုးတည်းကိုသာ ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်⁴။ myeloma ဆဲလ်များ ကွဲပွားပြီး ရိုးတွင်းခြင်ဆီထဲမှာ ပြည့်ကျပ်လာသောအခါ ပုံမှန် plasma cells နှင့် ပဋိဇီဝပစ္စည်းများ ထုတ်ပေးနိုင်သောစွမ်းအင်လျော့နည်းလာပါသည်။ ထို့နောက် ခန္ဓာကိုယ်ခုခံအားစနစ်သည် အားနည်းလာပါသည်။

မိုင်လိုးမားကင်ဆာအမျိုးအစားများနှင့် အမျိုးအစားခွဲများမှာ မိုင်လိုမားဆဲလ်မှ ထုတ်ပေးသော immunoglobulin ( ပါရာပရိုတိန်း) အမျိုးအစားပေါ်အခြေခံထားပါသည်⁵။

သွေးကင်ဆာသည် ဘယ်လောက်အဖြစ်များလဲ ?

အုပ်စုတစ်စုအနေဖြင့် ပြန်ရည်ကြောဆိုင်ရာ ကင်ဆာများ ( lymphoma ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာ ၊ myeloma မိုင်လိုးမားကင်ဆာ နှင့် lymphoid leukemia ပြန်ရည်ကြောဆိုင်ရာ လူကီးမီးယား အပါအဝင်) သည် စင်ကာပူတွင် ပဉ္စမမြောက် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အမျိုးသားများတွင် စတုတ္ထအဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပြီး အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အမျိုးသမီးများတွင် ပဉ္စမမြောက် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာရောဂါဖြစ်သည်။ Lymphoid ကင်ဆာသည် အသက် (၃၀) နှစ်အောက် အမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများတွင် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ပြီး ယခင် ကင်ဆာရောဂါ (၃) ခုတွင် (၁) ယောက်ခန့် နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုအားလုံး၏ (၅) ယောက်တွင် (၁) ယောက် ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိကြပါသည်⁷။

Myeloid ကင်ဆာများ ( ရေတိုနှင့် နာတာရှည် myeloid leukemia နှင့် myeloproliferative cancers အပါအဝင်) သည် စင်္ကာပူရှိ ကင်ဆာအားလုံး၏ (၂.၇ ) ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်⁷။ ၎င်းသည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အမျိုးသားများတွင် ကိုးခုမြောက် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီး တွင် အဖြစ်နည်းပါသည်⁶။ စူးရှသော myeloid leukemia သည် myeloid ကင်ဆာများ၏ (၃၀) ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပါသည်⁷။

ကလေးများတွင်၊ သွေးကင်ဆာများသည် ကလေးကင်ဆာများ၏ (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းထက်မနည်းပါဝင်ပြီး သွေးကင်ဆာသည် (၄၄) ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာ (၁၀) ရာခိုင်နှုန်း တို့သည် ဤအသက်အုပ်စု တွင်တွေ့ရှိသောကင်ဆာအားလုံး၏ (၁၀) ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ကြပါသည်⁸။ Acute lymphoblastic leukemia (ALL) သည် ကလေးဘဝတွင် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ပြီး ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှု (၃) ယောက်တွင် (၁) ယောက်သည် ၎င်းကြောင့်ဖြစ်နိုင်ပါသည်⁸။

သွေးကင်ဆာသည် ဘာကြောင့်ဖြစ်သလဲ ?

သွေးကင်ဆာသည် သွေးဆဲလ်များအတွင်း DNA တွင် မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ) ကြောင့်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား ထိန်းချုပ်မရသောပုံစံဖြင့် ပွားများခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်းတို့ထက် အသက်ပိုရှည်စေသည်ဟု ယူဆရပါသည်⁹။ အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ဤမွမ်းမံထားသောဆဲလ်များသည် ရိုးတွင်းခြင်ဆီရှိ ပုံမှန်သွေးဆဲလ်များကို စုစည်းစေပြီး ကျန်းမာသောသွေးဖြူဥဆဲလ်များ၊ သွေးနီဥဆဲလ်များနှင့် သွေးဥဆဲလ်များ ထုတ်လုပ်မှုကို လျော့ကျစေပါသည်။ ဤကင်ဆာဆဲလ်များသည် ၎င်းတို့အား ကာကွယ်ရန်နှင့် ၎င်းတို့ကို ပိုမိုကြီးထွားစေရန်အတွက် အခြားကျန်းမာသောဆဲလ်များကို ဆွဲဆောင်သည့် cytokines ဟုခေါ်သော အရာများကို ထုတ်လွှတ်သည်။ ပြန်ရည်ကြောဆိုင်ရာစနစ် အတွင်းရှိ ဆဲလ်များစုပုံလာခြင်းကြောင့် သရက်ရွက်ကဲ့သို့သော ပြန်ရည်ကျိတ်များနှင့် အင်္ဂါများ ဖောရောင်ခြင်း (ကျယ်လာ) စေပါသည်။

သွေးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေအချက်များ

လူတစ်ဦးသည် သွေးကင်ဆာဖြစ်ပွားရခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမြဲတမ်းရှင်းလင်းချက်မရှိနိုင်သော်လည်း အခြားတစ်ဦးမှာ သွေးကင်ဆာဖြစ်ပွားခြင်းမရှိပေ။ သို့သော်၊ လူတစ်ဦးသည် သွေးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည့် ပါဝင်သော အကြောင်းရင်းများ မှာ ^3,9,10-

• အသက်အရွယ် - အသက် (၆၅) နှစ်အထက်များတွင် သွေးကင်ဆာအများစု ဖြစ်ပွားတတ်ပါသည်။ ခြွင်းချက်တစ်ခုကတော့ acute lymphocytic leukemia ဖြစ်ပြီး ကလေးတွေမှာ ပိုအဖြစ်များပါတယ်။

• လိင်- အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် သွေးကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါသည်။

• မျိုးနွယ်စု- စင်္ကာပူတွင် မလေးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ တရုတ် သို့မဟုတ် အိန္ဒိယလူမျိုးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သွေးကင်ဆာဖြစ်ပွားမှု ပိုများသည်⁷။

• မိသားစုရာဇဝင်- သွေးကင်ဆာရောဂါရာဇဝင်ရှိသော ပထမအဆင့် ဆွေမျိုး (မိဘ သို့မဟုတ် မွေးချင်း) ရှိခြင်းသည် သင့်တွင် ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို တိုးစေနိုင်သည်။

• မြင့်မားသော ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှု- ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဓာတ်ရောင်ခြည် မြင့်မားစွာ ထိတွေ့ခြင်းသည် DNA ပျက်စီးခြင်းနှင့် သွေးကင်ဆာများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

• ဓာတုထိတွေ့မှု- benzene နှင့် formaldehyde ကဲ့သို့သော ကင်ဆာဖြစ်စေသော ဓာတုပစ္စည်းများကို ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများနှင့် အိမ်သုံးဓာတုပစ္စည်းများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ Benzene ကို ပလတ်စတစ်၊ ရာဘာ၊ ဆိုးဆေး၊ ပိုးသတ်ဆေး၊ ဆေးဝါးများနှင့် ဆပ်ပြာများပြုလုပ်ရန် အသုံးပြုသည်။ ဆပ်ပြာ၊ ခေါင်းလျှော်ရည်နှင့် သန့်ရှင်းရေးသုံး ပစ္စည်းများကဲ့သို့သော အိမ်သုံးပစ္စည်းများနှင့် အိမ်သုံးပစ္စည်းအချို့တွင် Formaldehyde ပါဝင်နိုင်သည်။

• ယခင်ကင်ဆာကုသမှု- ဓာတ်ရောင်ခြည် သို့မဟုတ် ဓာတုကုထုံးများပါဝင်သည့် ယခင်ကင်ဆာကုသမှုများသည် နောက်ပိုင်းတွင် အချို့သောသွေးကင်ဆာအမျိုးအစားများ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို တိုးစေနိုင်သည်။

• Immunosuppression ( ခုခံအားကျဆင်းခြင်း )- HIV ပိုးကူးစက်မှု၊ autoimmune ရောဂါများ သို့မဟုတ် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစားထိုးမှုပြီးနောက် ၎င်းတို့၏ ခုခံအားစနစ်ကို ဖိနှိပ်သည့်ဆေးဝါးများကြောင့် ခုခံအားစနစ် အားနည်းနေသူများသည် သွေးကင်ဆာအချို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများသည်။

• ကူးစက်ရောဂါများ - Epstein Barr virus (EBV)၊ human immunodeficiency virus (HIV) နှင့် Helicobacter pylori ရောဂါပိုးများသည် ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာများ ဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေပါသည်။

• မျိုးရိုးဗီဇချို့ယွင်းမှုများ - Down Syndrome နှင့် Klinefelter Syndrome ကဲ့သို့သော အချို့သောမျိုးရိုးဗီဇအခြေအနေများသည် သင်၏ဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးလာစေနိုင်သည်။

• ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း- ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ပတ်ရစ်မီးခိုးငွေ့များနှင့် ထိတွေ့မှုရာဇဝင်သည် သင့်အား သွေးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများစေသည်။

ဒီအချက်တွေက သွေးကင်ဆာ အမျိုးအစားပေါ်မူတည်ပြီး ဖြစ်နိုင်ချေကို သက်ရောက်မှုရှိစေပါတယ်။

သွေးကင်ဆာရဲ့ ဝေဒနာတွေနဲ့ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ?

သွေးကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာများသည် မကြာခဏ မရေမရာဖြစ်ပြီး အတိအကျမဟုတ်ပေ။ အစောပိုင်း လက္ခဏာများ သည် တုပ်ကွေး နှင့် အခြား အဖြစ်များသော ဖျားနာမှုများ နှင့် ဆင်တူသောကြောင့် ဖြစ်သည် ။ အစောပိုင်းရောဂါရှိသူအများစုသည် ရောဂါလက္ခဏာလုံးဝမပြဘဲ ပုံမှန်သွေးစစ်ဆေးမှုတွင် မတော်တဆတွေ့ရှိမှုတစ်ခုအဖြစ် ကောက်ယူနိုင်သည်။

သွေးကင်ဆာရှိသူများသည် အောက်မှာပါဝင်သော လက္ခဏာများစွာကို ခံစားရနိုင်သည်^3,9။

ဤလက္ခဏာများထဲမှ တစ်စုံတစ်ယောက်သည် သွေးကင်ဆာရှိသည်ဟု မဆိုလိုပါ။ တကယ်တော့ ဒီရောဂါလက္ခဏာတွေက ကင်ဆာကြောင့် မဟုတ်ပါဘူး။ သို့သော် ထိုသို့သော လက္ခဏာများ ရှိသူတိုင်းသည် လိုအပ်ပါက သင့်လျော်သော ရောဂါရှာဖွေရန် ဆရာဝန်နှင့် ပြသ သင့်ပါသည်။

သွေးကင်ဆာရောဂါရှာဖွေသတ်မှတ်ခြင်း

အောက်ဖော်ပြပါ စစ်ဆေးမှုများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများသည် သွေးကင်ဆာများကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်ပါသည်^11,12။

• ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်း- သင့်ဆရာဝန်သည် သင့်ကိုယ်ရေးကိုယ်တာနှင့် မိသားစုဆေးဘက်ဆိုင်ရာရာဇဝင်အကြောင်း မေးမြန်းပြီး သင့်လည်ပင်း၊ လက်မောင်း သို့မဟုတ် ပေါင်ခြံနှင့် သရက်ရွက် သို့မဟုတ် အသည်းကြီးနေသော သရက်ရွက် သို့မဟုတ် အသည်းများ ရောင်ရမ်းခြင်းကဲ့သို့သော အစုလိုက်အပြုံလိုက်များအတွက် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုကို ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။

• သွေးစစ်ဆေးမှုများ- သွေးစစ်ဆေးမှုအပြည့်အစုံနှင့် အနားသတ်သွေးဖလင်သည် သင့်သွေးဆဲလ်များ၏ အရေအတွက်နှင့် အသွင်အပြင်ကို အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။ သံသယရှိသော သွေးကင်ဆာအမျိုးအစားပေါ် မူတည်၍ သင့်သွေးအတွင်းရှိ အင်ဇိုင်းများနှင့် ပရိုတင်းများ ကွဲပြားမှုကို တိုင်းတာရန် စမ်းသပ်မှုများ ရှိကောင်းရှိနိုင်ပါသည်။ သင်၏ကျောက်ကပ်နှင့် အသည်းလုပ်ဆောင်ချက်များကိုလည်း စစ်ဆေးမည်ဖြစ်ပြီး သင်၏အထွေထွေကျန်းမာရေးကို အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။

• ဆီးစစ်ဆေးမှု- ပရိုတင်းဓာတ်ပါဝင်မှုကို ဆီးစုဆောင်းခြင်းအား ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်သည်။

• ပြန်ရည်ကျိတ်အသားစယူခြင်း- ၎င်းကို incisional biopsy ( ပြန်ရည်ကျိတ်တစ်သျှူး သေးငယ်သောအပိုင်းကို ဖယ်ရှားခြင်း) သို့မဟုတ် excisional biopsy ( ပြန်ရည်ကျိတ်တစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားခြင်း) ပုံစံဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။ ရရှိသောတစ်ရှူးသည် ကင်ဆာအမျိုးအစားကို တိကျစွာ ခွဲခြားနိုင်စေသည့် အထူးအစွန်းအထင်းများ ရှိနေသည်။

• ရိုးတွင်းခြင်ဆီ အရည်စုတ်ယူခြင်းနှင့် အသားစယူခြင်း- ၎င်းတွင် ရိုးတွင်းခြင်ဆီမှ အရည်နမူနာကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် အရိုး၏သေးငယ်သောအပိုင်းကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် အသားစယူရန်အတွက် အပ်တစ်ချောင်းကို သင့်တင်ပါးရိုးအတွင်းသို့ အပ်တစ်ခုထည့်သွင်းခြင်း ပါဝင်သည်။ နမူနာများကို ကင်ဆာဆဲလ်များနှင့် ပုံမှန်မဟုတ်သော ဆဲလ်များ၏ ရာခိုင်နှုန်းကို ရှာဖွေရန် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည်။

သွေးကင်ဆာကို ဘယ်လိုသတ်မှတ်မလဲ?

သွေးကင်ဆာရောဂါကို အတည်ပြုပြီးသည်နှင့် ရောဂါ၏အဆင့် (အတိုင်းအတာ) ကို ဆုံးဖြတ်ရန် အဆင့်အကဲဖြတ်ခြင်းကို လုပ်ဆောင်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် CT၊ MRI သို့မဟုတ် PET စကင်န်များဖြင့် ကင်ဆာပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ သိရှိရန် လုပ်ဆောင်ပြီး ဖြစ်ပါက ခန္ဓာကိုယ်၏ မည်သည့် အစိတ်အပိုင်းများအထိ ပျံ့နှံ့သွားသည်ကို သိရှိရန် လုပ်ဆောင်သည်။ ကင်ဆာသည် ဗဟိုအာရုံကြောစနစ်သို့ ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ သိရှိနိုင်စေရန် ကျောရိုးအရည်များရရှိရန် ခါးကိုထိုးဖောက်ခြင်း (spinal tap) ကိုလည်း ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။

မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်းကို အများအားဖြင့် သွေးစစ်ခြင်း သို့မဟုတ် ကင်ဆာဆဲလ်များ၏ မျိုးဗီဇနှင့် ခရိုမိုဆုန်းများတွင် အပြောင်းအလဲများကို ရှာဖွေရန် သွေးစစ်ဆေးမှုမှ စုဆောင်းထားသော ဆဲလ်များတွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ သင့်ကင်ဆာဆဲလ်များတွင် မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ) ရှိမရှိကို သိရှိခြင်းက သင့်အတွက် အကောင်းဆုံးကုသမှုရွေးချယ်မှုကို ခန့်မှန်းနိုင်ပြီး သင့်ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေကို ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ အကြံဥာဏ်ပေးနိုင်ပါသည်¹¹။

ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာသည် များသောအားဖြင့် အဆင့် တစ် မှ အဆင့် (ကင်ဆာကို ပြန်ရည်ကျိတ်တစ်ခုတွင် ကန့်သတ်ထားသည်) အဆင့် လေး အထိ (ကင်ဆာသည် ပြန်ရည်ကျိတ် များစွာနှင့် ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်) နှင့် A သို့မဟုတ် B အမျိုးအစား (မရှိခြင်း သို့မဟုတ် ရှိနေခြင်းအပေါ် မူတည်သည်။ ထပ်တလဲလဲ အဖျားတက်ခြင်း၊ ညဘက်ချွေးထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း)¹³။

သွေးကင်ဆာ အဆင့်သည် သမားရိုးကျ အဆင့်နှင့် အနည်းငယ် ကွာခြားသောကြောင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီတွင် သွေးဆဲလ်များ ဖွံ့ဖြိုးနေပြီး ကင်ဆာ မတွေ့ရှိမီ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ မကြာခဏ ပျံ့နှံ့နေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ သွေးကင်ဆာ၏အဆင့်များသည် သွေးဆဲလ်အရေအတွက်၊ ဆဲလ်အမျိုးအစားခွဲများ၊ မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများနှင့် အသည်း သို့မဟုတ် သရက်ရွက်ကဲ့သို့ အခြားအင်္ဂါများတွင် ကင်ဆာဆဲလ်များစုပုံခြင်းတို့ဖြင့် လက္ခဏာရပ်ပြလေ့ရှိပြီး အမျိုးအစားခွဲတစ်ခုစီသည် ၎င်းအတွက် အထူးဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော စနစ်တစ်ခုကို အသုံးပြုထားသည်¹⁴။

myeloma တွင်၊ သင့်သွေးထဲရှိ ပရိုတင်းနှင့် အင်ဇိုင်းအဆင့်များနှင့် တိကျသောမျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ ရှိနေခြင်းအပေါ် မူတည်၍ အဆင့်များသည် တစ် မှ သုံး အထိ ရှိပါသည်။ အဆင့်သည် သင်၏ ကုသရေးအဖွဲ့အား သင်၏ myeloma ကြီးထွားနှုန်း မည်မျှ လျင်မြန်သည်ကို ပြောပြပါသည်။ အဆင့် တစ် Multiple myeloma သည် နှေးကွေးသောနှုန်းဖြင့် ကြီးထွားလာသော်လည်း အဆင့် သုံး Multiple myeloma သည် ပြင်းထန်ပြီး လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာပါသည်¹⁵။

သွေးကင်ဆာအတွက် ရွေးချယ်စရာကုသမှုနည်းလမ်းများ

ကုသမှု၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကင်ဆာဆဲလ်များကို တတ်နိုင်သမျှ ချေဖျက်ပြီး ရောဂါကို ပျောက်ကင်းအောင် ကုသရန် သို့မဟုတ် ယင်းကို မအောင်မြင်ပါက ရောဂါ၏ ကြီးထွားမှုကို တတ်နိုင်သမျှ ရပ်တန့်စေရန် တည်ငြိမ်စေရန် ဖြစ်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာမပြတော့ရင် ပြီးပြည့်စုံတဲ့ သက်သာခွင့်ကို ရရှိပါတယ်။

သင့်ကုသမှုအစီအစဉ်ကို စဉ်းစားသည့်အခါ သင့်ဆရာဝန်သည် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဖြစ်သည်¹⁶။

1. သင့်တွင်ရှိသော သွေးကင်ဆာ၏ အမျိုးအစားခွဲနှင့် အဆင့်
2. သင့်တွင် မျိုးရိုးဗီဇ ပြောင်းလဲမှုများ ရှိနိုင်ပါသည်။
3. သင့်အသက်အရွယ်၊ အလုံးစုံကျန်းမာရေးနှင့် အခြားရောဂါများအတွက် သင်ရနိုင်သော အခြားကုသမှုများ
4. ကင်ဆာအတွက် သင်အရင်က ကုသမှု(များ) နဲ့ အဲဒီကုသမှုကို သင်ဘယ်လိုတုံ့ပြန်လဲ။
5. သင်၏ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအကြိုက်များ

သင့်တွင်ရှိသော ကင်ဆာအမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ သွေးကင်ဆာအတွက် ကုသနည်းအမျိုးမျိုးရှိသည်။ သင့်တွင် ကုသမှု အမျိုးအစားတစ်ခု သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ကုသမှုများ ရှိနိုင်ပါသည်။ အဖြစ်များသော သွေးကင်ဆာကုသမှုများ ပါဝင်သည်^17,18။

• ဓာတုကုထုံး- cytotoxics ဟုခေါ်သော ဓာတုကုထုံးဆေးများသည် သွေးကင်ဆာအများစုအတွက် အဓိကကုသမှုကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ ဤဆေးများသည် လျင်မြန်စွာခွဲခြမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ကြီးထွားနေသောဆဲလ်များကိုသတ်စေသည်။ ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်ပစ်ရန် အလွန်ထိရောက်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဆံပင်မွေးညင်းပေါက်များနှင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီရှိ ပုံမှန်သွေးဆဲလ်များကဲ့သို့ လျင်မြန်စွာ ခွဲဝေပေးသော ပုံမှန်ဆဲလ်များကို ပျက်စီးစေပြီး ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းနှင့် ယာယီသွေးဆဲလ်များ ကျဆင်းခြင်းကဲ့သို့သော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ (သွေးနီဥများ၊ သွေးဖြူဥများ၊ သွေးဥများ)။ အခြားအဖြစ်များသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမှာ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ နီမြန်းခြင်း၊ ပျို့ချင်ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းလျှောခြင်းနှင့် ခံတွင်းအနာများ ပါဝင်သည်။

• ပစ်မှတ်ထားကုထုံး- ပစ်မှတ်ထားကုထုံးသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားမှုကို တွန်းအားပေးသည့် ကင်ဆာဆဲလ်အတွင်းရှိ တိကျသောပြောင်းလဲမှုများ သို့မဟုတ် အရာဝတ္ထုများကို ပစ်မှတ်ထားသည့် အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်သော ကုသမှုပုံစံဖြစ်သည်။ ပစ်မှတ်ထားသော ဆေးဝါးများသည် ကင်ဆာဆဲလ်များ ကြီးထွားစေသည့် အချက်ပြမှုများကို ရပ်တန့် သို့မဟုတ် ပိတ်ပစ်နိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် ကင်ဆာဆဲလ်များ ၎င်းတို့ကိုယ်မိမိ ဖျက်ဆီးရန် ညွှန်ကြားနိုင်သည်။ ကင်ဆာဆဲလ်များအပေါ် ပစ်မှတ်ထားသော လုပ်ဆောင်ချက်ကြောင့်၊ ဤဆေးများသည် ပုံမှန်ကျန်းမာသောဆဲလ်များကို ထိခိုက်မှုမရှိစေပါ။ အဖြစ်များသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမှာ ဝမ်းပျက်ခြင်း၊ အသည်းအင်ဇိုင်းများ မြင့်မားခြင်း၊ နီမြန်းခြင်း၊ သွေးတိုးခြင်း၊ အဆစ်အမြစ်ကိုက်ခဲခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းနှင့် မျက်လုံးယားယံခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ သွေးကင်ဆာများတွင် အသုံးပြုသည့် ပစ်မှတ်ထားကုထုံး၏ ဥပမာများတွင် monoclonal antibodies နှင့် သေးငယ်သော မော်လီကျူးဆေးများ ပါဝင်သည်။

• ခုခံအားကုထုံး- Immunotherapy သည် ကင်ဆာကိုတိုက်ဖျက်ရန်အတွက် လူနာ၏ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ခံအားစနစ် သို့မဟုတ် ကိုယ်ခံအားစနစ်၏အစိတ်အပိုင်းများမှပြုလုပ်ထားသောဆေးဝါးများကိုအသုံးပြုသည့်ကုသမှုဖြစ်သည်။ ဓာတုကုထုံးဆေးဝါးများသည် ကင်ဆာဆဲလ်များပေါ်တွင် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော်လည်း ခုခံအားကုထုံးဆေးများသည် လူနာများ၏ ကိုယ်ခံအားစနစ်အပေါ် သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ လုပ်ဆောင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကင်ဆာများသည် ဓာတုကုထုံးကို အလွန်လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်သော်လည်း immunotherapy တစ်မျိုးတည်းသာ ခံယူပါက အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို မြင်တွေ့ရန် အချိန်ပိုကြာနိုင်သည်။ အဖြစ်များသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမှာ အရေပြားနီမြန်းခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ တုပ်ကွေးကဲ့သို့ လက္ခဏာများနှင့် သိုင်းရွိုက်ပမာဏ ကျဆင်းခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ ခုခံအားကုထုံးအချို့သည် ပြင်းထန် သို့မဟုတ် ပြင်းထန်သော ဓာတ်မတည့်မှုနှင့် ရောင်ရမ်းခြင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများကို ဖြစ်စေနိုင်သော်လည်း ယင်းတုံ့ပြန်မှုသည် ရှားပါသည်။ သုတေသနတွင် မကြာသေးမီက တိုးတက်မှုများက ခုခံအားစနစ်ကို အစပျိုးပေးသည့် monoclonal antibodies များ၊ immune checkpoint inhibitors နှင့် CAR-T cell ကုထုံးများကဲ့သို့သော သိသိသာသာ ခုခံအားကုထုံးအသစ်များ ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။

• ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (Radiotherapy): ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကိုသတ်ရန် စွမ်းအင်မြင့်ရောင်ခြည်များကို အသုံးပြုသည်။ အကျိတ်များကို ကျုံ့စေပြီး နာကျင်မှုကို ထိန်းချုပ်ရန် ကူညီပေးသည်။ တင်ဆက်မှုတွင် အလွန်ကြီးမားသော lymph node များရှိသော လူနာများတွင် ဓါတ်ရောင်ခြည်ကို ပထမလိုင်းကုထုံးအဖြစ် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အသုံးပြုသည်။

• ရိုးတွင်းခြင်ဆီ သို့မဟုတ် ပင်မဆဲလ် အစားထိုးခြင်း- သွေးဖွဲ့စည်းမှု ပင်မဆဲလ် အစားထိုးကုသမှုသည် လူတစ်ဦးအား ဓာတုကုထုံး၊ ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံး သို့မဟုတ် နှစ်မျိုးစလုံးကို မြင့်မားစွာ ခံယူနိုင်စေပါသည်။ မြင့်မားသောဆေးများသည် ရိုးတွင်းခြင်ဆီရှိ ကင်ဆာဆဲလ်များနှင့် ကျန်းမာသောသွေးဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးစေသည်။ ယင်းနောက် လူနာသည် ကျန်းမာသောသွေးဖွဲ့စည်းမှု ပင်မဆဲလ်များကို သွင်းပြီးနောက် သွေးဆဲလ်အသစ်များအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာသည်။ ပင်မဆဲလ်များသည် လူနာ (အလိုအလျောက် ပင်မဆဲလ် အစားထိုး စိုက်ပျိုးခြင်းဟု လူသိများသည်) သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးနှင့် ကိုက်ညီသော အလှူရှင်ထံမှ လာနိုင်သည်။

• ပံ့ပိုးကူညီစောင့်ရှောက်မှု- ၎င်းတွင် နာကျင်မှု သို့မဟုတ် ပျို့အန်ခြင်း၊ သွေးအရေအတွက်နည်းခြင်းနှင့် ပိုးဝင်ခြင်းစသည့် ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို စီမံခန့်ခွဲရန် ရည်ရွယ်သည့် ကုသမှုများ ပါဝင်သည်။

သင့်တွင် ကြီးထွားမှုနှေးကွေးသော သွေးကင်ဆာရှိပါက ချက်ခြင်းကုသရန် မလိုအပ်ပေ၊ အချို့သောသူများသည် မည်သည့်အခါမျှ မလိုအပ်ပေ။ ၎င်းကို တက်ကြွစွာ စောင့်ကြည့်နေခြင်းသို့မဟုတ် "စောင့်ကြည့်ပြီး စောင့်ပါ" ဟု ခေါ်သည်။ ကင်ဆာရောဂါသည် သင်၏နေ့စဉ်ဘဝကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသော လက္ခဏာများဖြစ်လာသောအခါ သို့မဟုတ် ပြင်းထန်သောပုံစံသို့ ပြောင်းလဲသွားသောအခါတွင် သင့်အခြေအနေအား စောင့်ကြည့်ရန် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ ခံယူရမည်ဖြစ်ပြီး ကုသမှုကို စတင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်¹⁷။

သွေးကင်ဆာအသက်ရှင်နှုန်း

သင့်ကင်ဆာနှင့်ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များအပေါ်အခြေခံ၍ သင့်အခြေအနေနှင့်သက်ဆိုင်သည့် အကြံဉာဏ်များပေးနိုင်မည်ဖြစ်သောကြောင့် သင်၏ရောဂါခန့်မှန်းချက် (အလားအလာ) ကို သင့်ကုသရေးအထူးကုနှင့် ဆွေးနွေးရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။

သင့်တစ်ဦးချင်းစီ၏ ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်သည် အပါအဝင် အချက်များစွာပေါ်တွင် မူတည်ပါသည်⁹။

• သွေးကင်ဆာအမျိုးအစားနှင့် မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးမှုများ၏ ရလဒ်များအပါအဝင် သင်၏ရောဂါရှာဖွေခြင်း။
• ကင်ဆာ၏အဆင့်ကို ရောဂါရှာဖွေခြင်း။
• သင့်အသက်အရွယ်နှင့် အထွေထွေကြံ့ခိုင်မှု။

ဤအရာများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာတွင်ပင်၊ သင့်ဆရာဝန်မှ သင့်အား ပေးသော ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်သည် သင့်နှင့် အလားတူသော ရောဂါရှာဖွေဖူးသူများ၏ စာရင်းအင်းများပေါ်တွင် အခြေခံ၍ ခန့်မှန်းချက်တစ်ခု ဖြစ်လိမ့်မည်။ သင့်ခရီးသည် အလားတူအခြေအနေမျိုးတွင် အခြားသူတစ်ဦး၏ခရီးနှင့် ကွဲပြားနေသေးသည်။

သွေးကင်ဆာကိုကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်း

လူတစ်ဦးတွင် ောဂါလက္ခဏာမပြမီ ကင်ဆာရှာဖွေခြင်း ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကင်ဆာရောဂါများကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်ရန်ဖြစ်ပြီး ကုသမှုပိုမိုထိရောက်နိုင်ခြေရှိသောအခါ အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ကုသနိုင်စေရန်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင်ရရှိနိုင်သော ထိရောက်ပြီး တိကျသောစမ်းသပ်မှုမျိုးမရှိသောကြောင့် သွေးကင်ဆာအတွက် အကြံပြုထားသော စစ်ဆေးမှုများမရှိပါ။

ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုမပြုလုပ်ပါက သွေးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အကြောင်းရင်းများရှိသူများ အထူးသတိထားရန်နှင့် သာမန်မဟုတ်သည့်အရာများနှင့် ပတ်သက်၍ ဆရာဝန်နှင့် အမြန်တိုင်ပင်ရန် အရေးကြီးပါသည်။

သွေးကင်ဆာကိုကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း

သွေးကင်ဆာအတွက် လူသိများသော ဖြစ်နိုင်ချေအချက်အနည်းငယ်ကို ပြောင်းလဲနိုင်သောကြောင့် ယခုအချိန်တွင် ရောဂါအများစုကို ကာကွယ်ရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။

သို့သော်၊ ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်း၊ benzene နှင့် formaldehyde ကဲ့သို့သော ကင်ဆာဖြစ်စေသော ဓာတုပစ္စည်းများနှင့် ထိတွေ့ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ မလိုအပ်ဘဲ ဓာတ်ရောင်ခြည်နှင့် ထိတွေ့ခြင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ကောင်းမွန်သော အလေ့အထဖြစ်သည်။

ရည်ညွှန်းချက်များ